Raporlu işçinin maaşı nasıl ödenir?

Rapor parası alamayan işçiye ücret ödenmesi

Geçici iş göremezlik ödeneği ya da halk arasında bilenen ismiyle rapor parası, belirli şartlara sahip olan ve istirahat raporu alan işçiye yapılan bir ödeme türüdür. SGK tarafından yapılan bu ödeme her halde ve şartta yapılmamaktadır. Kanunda öngörülen şartları taşımayan işçiye, rapor alsa bile rapor parası ödenmez. O halde, sağlık raporu almasına rağmen, hangi nedenle olursa olsun rapor parası ödenmeyen işçiye maaşı ödenmeli midir?

Geçici iş göremezlik ödeneği

Rapor parasının hangi işçilere ve hangi şartlarda ödendiğini daha önce yazmıştım. Burada tekrar ayrıntıya girmek istemiyorum. Ama temel olarak şunu söyleyebilirim ki; işçinin aldığı raporun ücretinin hangi şartlarda ödeneceği net bir şekilde mevzuatta belirlenmiştir. Bu şartlardan her hangi birisini taşımayan işçiye geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez.

Rapor parası alamayan işçi

Gelin, bu durumu bir örnekle somutlaştıralım. İşçi hastalanmış ve 10 günlük rapor almış olsun. Bu durumda, rapor tarihinden önceki 1 yıl içinde en az 90 gün sigortası olan işçiye raporunun 3. günden itibaren rapor parası ödenecektir.

Varsayalım ki, bu işçinin son bir yılda 90 gün sigorta primi olmasın. Bu durumda işçiye SGK tarafından rapor parası ödenmeyecektir. Peki ama bu işçi, böyle bir durumda işverenden bu 10 günün maaşını alamayacak mıdır? Cevap, işçinin maaşının nasıl belirlendiğine göre değişir.

Maktu ücret mi günlük ücret mi?

İşçinin ücreti çeşitli şekillerde belirlenebilir. Bu yazımızda en temel iki seçeneğe, yani maktu ve günlük ücrete göre değerlendirme yapacağız.

Maktu ücret yani aylık ücret, işçinin ücretinin bir ay için sabit bir rakam olarak belirlendiği, işçi işe gelse de gelmese de bu tutarın ödendiği bir ücret türüdür. Genelde üst düzey çalışanlar için belirlenir ve örneğin işçinin maaşı 3.000 TL net olarak belirlenmişse, ay sonunda işçiye 3.000 TL ödenir.

Günlük ücret ise, adından da anlaşılabileceği üzere ücretin yevmiye üzerinden belirlendiği ücret türüdür. Mavi yakalı işçilerde genelde kullanılan ücret türü de budur. İşçinin işe geldiği her gün için ve ayrıca hak etmesi halinde hafta tatili için ücret ödenir. Örneğin günlük ücret net 100 TL belirlenen bir işçi, ayda bir gün devamsızlık yaparsa ve ay içinde toplam 30 gün varsa, işçiye 3.000 TL değil 2.900 TL ödenecektir.

İşte, rapor parası ile ücret arasındaki ilişki, işçinin aldığı maaşın türüne göre değişecektir. Peki bu ücret türlerinden hangisi işçi için avantajlıdır?

Raporlu işçiye maaş ödemesi nasıl yapılmalı?

Sizi teknik detaylara boğmak istemesem de, İş Kanununun 48inci maddesinden bahsetmem gerekir. Bu maddenin ikinci fıkrasına göre; hastalık nedeniyle çalışılmayan günlerde SGK tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin AYLIK ÜCRETLİ işçilerin ücretlerinden mahsup edilmesi gerekir.

Yukarıda net şekilde ifade edildiği üzere, aylık/maktu ücretle çalışan bir işçi rapor parası aldığında, aldığı rapor parası maaşından mahsup edilecektir. Örneğimizdeki işçi raporunun üçüncü gününden onuncu gününe kadar toplam 8 gün rapor parası aldıysa ve bunun tutarı örneğin 550 TL ise, işveren ay sonunda işçisine 3.000 TL değil 2.450 TL ödeyecektir. Ya da işveren işçisine maaşını tam ödeyebilir ama işçiden, rapor parasını aldığında, kendisine iade etmesini isteyebilir.

Gelelim günlük ücretle çalışan işçiye. Önce şunu anlamamız gerekir; ücreti günlük belirlenen bir işçiye, İş Kanununda özel olarak belirtilen haller dışında (hafta tatili, genel tatil gibi) çalışmadığı günler için ücret ÖDENMEZ. Dolayısıyla aşağıdaki hallerde işverenin işçiye ücret ödeme zorunluluğu yoktur:

• İşçinin sözleşmesinin askıda olduğu süreler
• İşçinin ücretsiz izinde olduğu süreler
• İşçinin istirahat raporu alarak işe gelmediği süreler

Örneğe bir kez daha dönelim. İşçi 8 günlük rapor karşılığında SGK’dan 550 TL para almıştı. Ama işe toplamda 20 gün gelmedi. 10 gün işe gelmeyen işçiye ilk 2 gün, yukarıda da söylediğim gibi SGK tarafından rapor parası ödenmemişti. Bu durumda işveren işçisine sadece 20 günlük ücret ödemekle yükümlüdür. O halde işçi 550 TL rapor parası alacak, 2.000 TL işverenden alacak ve böylece toplamda 2.550 TL almış olacaktır.

İstirahatli olan ama rapor parası almayan işçi

Şimdi yazımızın esas konusuna geldik. Yukarıda belirttiğim ve günlük ücretle çalışan işçi 10 gün rapo almıştı ama varsayalım ki son bir yılda en az 90 gün sigortası yok. Bu durumda işçiye SGK rapor parası ödemedi. İşveren, işçiye rapor parası ödenmediği için, maaşını ödemek zorunda mı?

Hayır, işverenin böyle bir yükümlülüğü yok. Çünkü dediğim gibi, günlük ücretle çalışan bir işçiye, işe gelmediği günlerde ücret ödenmesi gerekmez. O halde bu işçi, ilgili ayda sadece işe geldiği 20 gün karşılığında 2.000 TL maaş alacaktır.

SONUÇ

İstirahat raporu alan ama şartları tutmadığı için SGK tarafından kendisine rapor parası ödenmeyen işçiye, işveren bu günlere ait ücretleri ödemek zorunda mıdır? Cevap, aşağıdaki durumlara göre değişecektir:

• İşçinin ücreti aylık/maktu belirlenmişse, işveren bu günlerin ücretini işçiye ödemek zorundadır.
• İşçinin ücreti günlük belirlenmişse, işveren bu günlerin ücretini ödemek zorunda değildir.

Örneğin aylık 3.000 TL maaş alan ve günlük 100 TL maaş alan iki işçiyi kıyaslarsak ve bu iki işçi de 10 gün rapor aldığı halde rapor parası alamamışsa, ay sonunda işveren:

• Maktu/aylık maaş alan işçisine 3.000 TL ödeyecektir.
• Günlük ücret alan işçisine ise 20 gün çalışması karşılığında 2.000 TL ödeyecektir.

Dolayısıyla, ücreti günlük belirlenen işçi, rapor parası alamadığı bu günlerde bir kez daha mağdur olacak ve maaşından da olacaktır. Ama şunu da hatırlatmak isterim ki, bu durum İş Kanununun gereğidir. İşveren dilerse, rapor parası alamayan işçisine her zaman ödeme yapabilir. Buna mecbur olmasa da, kanunen bunun önünde bir engel de yoktur.