İş kanununa tabi olarak çalışan işçiler için genel kural, haftalık çalışma süresinin en çok 45 saat olması ve bunun üzerindeki çalışmaların fazla mesai olarak kabul edilmesidir. Ancak radyasyonla çalışanlar için özel düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre, radyasyonla çalışan bir işçinin fazla mesaisi nasıl hesaplanır?
Radyasyonla çalışma
Öncelikle bu kavramın açıklanması gerekir. Radyasyonla çalışan; iyonlaştırıcı radyasyonla teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı yerlerde ve bu iş ve işlemlerle çalışan kişileri ifade etmektedir.
Yargıtay kararlarında, kişinin radyasyonla çalışıp çalışmadığının tespiti konusunda tereddüt olduğunda bazı araştırmaların yapılması yerel mahkemeden talep edilmektedir. Bu kapsamda; çalışanın SGK Medula Sistem kayıtları tetkik edilmekte ve süreklilik arz edecek şekilde radyasyona maruz kalıp kalmadığının bilirkişi marifetiyle tespit edilmesi istenmektedir.
Radyasyonla çalışmada haftalık çalışma süresi
Bu konuda internette kafa karışıklığı olduğunu gördüm. Bazı kaynaklarda günlük 5 saat ve bazı kaynaklarda ise günlük 7 saatlik çalışmadan bahsediliyor. Bunun sebebi; onlarca yıldır devam eden bir uygulamanın 21/01/2010 tarihinde değişmiş olmasıdır.
Önce eski uygulamadan bahsedelim. Radyoloji, Radyom ve Elektrikle Tedavi Müesseseleri Hakkında Nizamnamenin 21inci maddesinde açık bir şekilde “Röntgen ve radyom ile daimi olarak günde beş saatten fazla çalışılamaz” hükmü yer almaktadır.
1939 yılından 2010 yılına kadar da bu mevzuat hükmü geçerliliğini korumuştur ve çalışanın günlük çalışma süresi 5 saat ile sınırlandırılmıştır.
Ancak 21/01/2010 tarihinde Radyoloji, Radiyom ve Elektrikle Tedavi ve Diğer Fizyoterapi Müesseseleri Hakkında Kanuna eklenen Ek Madde 1 ile bu durum değişmiştir.
Yeni maddeye göre “İyonlaştırıcı radyasyonla teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı yerler ile bu iş veya işlemlerde çalışan personelin haftalık çalışma süresi 35 saat” olarak belirlenmiştir.
Radyoloji çalışanlarının fazla mesaisi
Eski mevzuat hükmü geçerliyken, fazla mesai hesabında haftalık 27,5 saat üzerinden hesaplama yapılıyordu. Çünkü yine aynı nizamnameye göre, radyasyonla çalışan işçilere haftada 1,5 gün izin verilmesi şarttı. Böyle olunca, günlük 5 saatten 5,5 günün karşılığı olarak haftalık çalışma süresinin 27,5 saat olduğu anlaşılıyordu.
Ancak artık haftalık çalışma süresi 35 saat olarak belirlendiğine göre, radyasyonla çalışan işçilere yapılacak fazla mesai ödemeleri, 35 saatten çok çalışmaları halinde gündeme gelecektir.
Nitekim bir Yargıtay kararında şöyle denilmektedir:
“Somut olayda; hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının fazla mesai alacağı hesaplanırken 5947 sayılı Yasanın 9. maddesi ile 3153 sayılı Yasaya eklenen ek madde dikkate alınmamış olup, söz konusu yasal düzenlemenin sadece kamuda çalışan Radyoloji Teknisyenlerine uygulanması gerektiği, kamuda çalışmayan Radyoloji Teknisyenleri bakımından ise yasa değişikliği öncesindeki düzenlemelerin uygulanması gerektiği belirtilmiş ve haftalık 35 saati değil, haftalık 27,5 saati aşan çalışmanın fazla çalışma olduğu kabul edilerek hesaplama yapılmıştır. 2010 yılı Ocak ayında yürürlüğe giren 5947 sayılı Yasanın 9. maddesi ile 3153 sayılı Yasaya eklenen ek maddede kamu çalışanı yada kamu çalışanı olmayan ayrımı yapılmaksızın, İyonlaştırıcı radyasyonla teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı yerler ile bu iş veya işlemlerde çalışan personelin haftalık çalışma süresinin 35 saat olduğu açıkça belirtilmiştir. Yasal düzenleme ile haftalık çalışma süresi 35 saat olarak açıkça belirlendiği halde, yasal düzenlemeye rağmen 27,5 saati aşan çalışmanın fazla çalışma olduğunun kabulü ve buna göre hesaplama yapılmış olması hatalıdır. 5947 sayılı Yasa ile getirilen düzenlemeye uygun olarak davacının fazla mesai alacağının hesaplanması gerekirken, yazılı şekilde hatalı değerlendirme ile yapılan hesaplamaya göre karar verilmiş olması bozma nedenidir.” (7 Hukuk, 2013/20580 E.)
SONUÇ
Yukarıda ayrıntılı olarak açıkladığımız üzere; radyasyonla çalışanın haftalık çalışma süresi en çok 35 saattir. Bu işçinin haftalık 35 saatin üzerinde çalıştırılması halinde ise, 35 saatin üzerindeki her bir saatin en az %50 zamlı olacak şekilde fazla mesai olarak ödenmesi gerekir.
Radyasyonla çalışanların şua izni hakkı için şu yazımıza göz atabilirsiniz:
mustafabaysal.com/radyasyon-ile-calisan-iscinin-yillik-izin-suresi
Mustafa bey merhabalar Ortalama bir hesap ile sorumu sormak istedim.
20000 / 225 =88,88
88,88 × 1.5= 133.33
133.33 × 25= 3.333 TL
20000/180 = 111.11
111.11 × 1.5 = 166.66
166.66 × 25 = 4.166
Kurum 225 saate bölüyor yasal olduğunu söylüyor.bizde yemek saatinde hesaplayarak 180 saat olması gerektiğini düşünüyoruz.Radyoloji çalışanıyız ve bunu anlatamıyoruz. Yazılı bir belge istiyor.
Merhaba, sorunuzun cevabını yazımda zaten bulabilirsiniz. İkinizin yaklaşımı da yanlış, fazla mesai aylık değil haftalık hesaplanmalıdır.
İyi akşamlar hocam. Radyoloji teknikeri haftalik 35 saat mesaiyi geçip geçmediği ne bakılmaksızın günlük mesai 11 saati aşarsa. 11 saat üzeri günlük mesai olarak yazilmalimidir. Birde radyoloji teknikerine akşam 18 den bir sonraki gün saat 14 e kadar nöbet tutturulabilir mi?
Merhaba, günlük 11 saati aşan çalışma, istisnası olmadan herkes için yasaktır Murat bey. Dolayısıyla her iki sorunuzu da bu çerçevede değerlendirebilirsiniz.
Merhabalar tomografi teknikeriyim yasal olarak haftada 35 saat çalışmak lazım, bana her gün 16;00 -00;00 (8saat) mesai yazılmış. Radyoloji çalışanları yasal olarak günlük 7 saat. Hesapladığımda 22 gün X 7 = 154 ediyor ama ben 8saat x22 gün= 176 ediyor . 22 saat mesai hak etmiş olmam lazım değil mi?
Merhabalar Mustafa bey
radyoloji bölümünde
şu anki sistemde maaş/225 yapılıyor.
bizim bildiğimiz 22 iş günü *7 :154
maaş/154 yada mola eklersek 176 saat bunu anlatamıyoruz.
yasal açıklaması varmı.
Teşekkür ederi.
Merhaba, sizin durumunuzda 35/6*7,5= 175’e bölünerek saatlik ücret bulunmalıdır. Nedenini şu yazımda izah etmiştim: İşçinin bir saatlik ücreti nasıl hesaplanır?
mustafa bey merhaba banka çalışanıyım. günlük toplam saatim 9 saat ve bunun üzerinde her saat bana ek mesai olarak yazılıyor. peki bu normal bir bankada ne kadar ücretle hesaplanıyor net asgari ücret alıyorum brüt olarak hesaplansa da…
Merhaba ozel sektorde emar biriminde calisan radyoloji teknisyeniyim arefe gunu 24 saat calistigimiz zaman ne kadar mesai ucreti almis oluruz ve bu normal mesai ucretinin uzerine mi eklenir Aylik calisma saatimizin uzerine eklenmeden mi verilmeli iyi gunler
Merhaba. Arefe günü ya da bir başka gün 24 saat çalıştırılmanız yasal değildir. 24 saat çalışan bir işçinin mesai hesabının nasıl olması gerektiğini şu yazımızda açıklamıştık: mustafabaysal.com/24-saat-nobet-tutan-iscinin-fazla-calismasi
Merhaba Zeynel bey, radyasyon çalışma alanında Havaalanları da mevcut mu? Biz özel güvenlik olarak çalışmaktayız. Ve hep x-ray cihazının etrafındayız.. teşekkürler
Merhaba. Bu soruya ezbere cevap veremeyiz. Yargıtay bile, neredeyse her vakada bilirkişi incelemesi yapılmasını istiyor. Bu nedenle, tek tek buna benzer somut sorulara cevap vererek yanlış bilgi vermek istemeyiz.
Yani biz bunun için davamı açmamız gerekiyor?
Merhaba. Bunun için öncelikle, radyasyonla çalışanlara özel hakların size kullandırılmaması gerekiyor: Yıllık izin, daha az çalışma süreleri gibi. İşçinin de bu alacakları için önce arabulucuya başvurması ve sonra da dava açması gerekiyor. Mahkeme de dava sırasında durumu değerlendirecektir. Dolayısıyla, radyasyonla çalıştığınızın tespiti için açabileceğiniz bir dava yoktur. Ancak yukarıda da belirttiğim gibi, işçi alacak davası açabilir ve mahkeme de bunu değerlendirir.