Memuriyette geçen sürelerin kıdem tazminatı ne olur?

Bir kamu kurumunda memur olarak çalışmaya başlayan bir işçinin, bir süre sonra işçi statüsünde çalışmaya devam ettiği görülebilir. Böyle bir durumda EMEKLİLİK nedeniyle iş akdi sona eren bu işçi, memuriyetteki süreleri için kıdem tazminatı talep edebilir mi? Bir başka deyişle, işçinin memuriyette geçirdiği süreler kıdem tazminatına dahil edilir mi?

Memurluktan işçiliğe geçiş

Normalde bunun tersinin yaygın olduğunu biliyorum. Yani genelde işçi olarak çalışan kişi KPSS ve benzeri yöntemlerle memuriyete geçmek ister. İşçiyken memurluk sınavını kazanan ve bir kamu kurumunda çalışmaya başlayacak olan kişinin kıdem tazminatı alıp alamayacağını daha önce yazmıştık: mustafabaysal.com/memur-olan-isci-kidem-tazminati-alabilir-mi

Ancak yazımızın konusu bunun tam tersi: Memurluktan işçiliğe geçiş. Bunun çeşitli sebepleri olabilir. Bazen memur olarak çalışan kişi, memuriyet şartlarını yitirir (hapis cezası almak gibi) ve kamu kurumu onu işçi olarak istihdam etmeye devam eder.

Bazen de memura, işçi olarak maaş ve benzeri konularda daha iyi şartlar sunulur. Memur da işçi kadrosuna geçmek için istifa edebilir.

Memuriyette geçen süreler için kıdem tazminatı

Bununla ilgili yasal düzenleme mülga 1475 sayılı İş Kanununun halen yürürlükte bulunan 14üncü maddesinde yer almaktadır. (Bkz: mustafabaysal.com/1475-sayili-is-kanununun-14-maddesi)

Bu maddeye göre; T.C. Emekli Sandığı Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanununa veya yalnız Sosyal Sigortalar Kanununa tabi olarak sadece aynı ya da değişik kamu kuruluşlarında geçen hizmet sürelerinin birleştirilmesi suretiyle Sosyal Sigortalar Kanununa göre yaşlılık veya malullük aylığına ya da toptan ödemeye hak kazanan işçiye, bu kamu kuruluşlarında geçirdiği hizmet sürelerinin toplamı üzerinden son kamu kuruluşu işverenince kıdem tazminatı ödenir.

Bu maddeye ilk bakıldığında, emeklilik nedeniyle işten ayrılan bir kamu işçisinin, daha önce memuriyette geçen sürelerinin de kıdem tazminatı bakımından dikkate alınması gerektiği düşünülebilir; ancak durum biraz farklıdır.

Bunun nedeni; yine aynı maddede yer alan şu hükümdür: “Yukarıda belirtilen kamu kuruluşlarında işçinin hizmet akdinin evvelce bu maddeye göre kıdem tazminatı ödenmesini gerektirmeyecek şekilde sona ermesi suretiyle geçen hizmet süreleri kıdem tazminatının hesabında dikkate alınmaz.”

Memurluktan nasıl ayrıldığı önem arz eder

Örneğin 3 yıl memur olarak çalışıp sonrasında aynı kurumda işçi olan ve 10 yıl daha çalışıp kıdem tazminatı alacak olan bir işçi, daha önce memuriyette geçen 3 yıl için de kıdem tazminatı alıp alamayacağını merak edebilir.

Bu sorunun cevabı, memuriyetten işçiliğe nasıl geçildiğiyle ilgilidir. İki senaryoya göre sonuç değişecektir:

• Memur olan kişi, istifa ederek ve kendi iradesiyle işçi kadrosuna geçmişse, memuriyette geçen yılları için kıdem tazminatı alamaz.
• Memur olan işçi istifa ETMEDEN, kendi iradesi dışında, örneğin bir yasal düzenlemeyle işçi kadrosuna geçmişse, bu durumda memuriyette geçen süreleri için de kıdem tazminatı alabilecektir.

Memurlukta geçen sürelere ilişkin Yargıtay kararları

Bu konuda son sözü Yargıtay’a bırakalım. Hukuk Genel Kurulu bir kararında şöyle demektedir: “Sonuç itibariyle, 1475 Sayılı Kanunun 14 üncü maddesi uyarınca kamu kuruluşlarında geçen çalışmaların kıdem tazminatının belirlenmesine esas hizmet süresi yönünden birleştirilebilmesi için, hizmet akdinin kıdem tazminatına hak kazandıracak şekilde sona ermesi gerektiği, ancak davacının belediyeye ait işyerinden istifa suretiyle, kendi iradesiyle ayrıldığı, kurumlar arası nakil olmadığı, dolayısıyla iş akdi anılan maddede belirtilen nedenlerle son bulmadığı için belediye işyerindeki memuriyette geçen çalışmasının kıdem tazminatını gerektirecek şekilde son bulmaması nedeniyle işçilikte geçen süreyle birleştirilmesinin mümkün olmadığı belirgindir.” (HGK, 2009/9-469 E.)

SONUÇ

Memur olarak çalışmaktayken, daha sonra aynı kamu kurumunda ya da bir başka kamu kurumunda işçi olarak çalışmaya başlayan ve iş akdi sona eren bir işçi, memuriyette geçen süreleri için de kıdem tazminatı talep edebilir. Bunun yasal dayanağı 1475 sayılı eski İş Kanununun halen yürürlükte olan 14üncü maddesinde vardır

Bu durumun ilk ve en önemli şartı, son olarak işçi statüsünde çalışan bu işçinin iş akdinin EMEKLİLİK nedeniyle sona erdirilmiş olmasıdır. Bu gerekçeyle fesih olmadıkça, memuriyette geçen sürelerin kıdem tazminatı zaten gündeme gelmeyecektir.

Yargıtay kararları da göz önüne alındığında, memuriyette geçen sürelerin kıdem tazminatının alınması bazı şartlara bağlıdır.

• İşçinin iş sözleşmesinin feshi mutlak surette EMEKLİLİK nedeniyle olmalıdır.
• Memurken İSTİFA ederek işçi kadrosuna geçen bir işçiye, memuriyette geçen sürelerin kıdem tazminatı ÖDENMEZ.
• Memurken sınav kazanarak işçi kadrosuna geçen işçiye, memurlukta geçen süreler için kıdem tazminatı ÖDENMEZ.
• Memurken hüküm giydiği için ya da başka bir sebeple ihraç olan ve sonra bir kamu kurumunda işçi olarak çalışan işçiye, memuriyette geçen süreleri için kıdem tazminatı ÖDENMEZ.
• Memurken prosedür gereği ve kendi iradesi dışında işçi kadrosuna geçilmesi halinde, ancak bu durumda memuriyette geçen süreler için de kıdem tazminatı ÖDENİR.

Sonuç olarak; memurken işçi kadrosuna geçmiş ve şimdi de emeklilik nedeniyle işten ayrılacak biri olarak buradaysanız, size şunu söylemem gerekir: Bu durumda memuriyette geçen süreler için kıdem tazminatı almak, deveye hendek atlatmaktan daha zordur.

Sadece ama sadece, iradeniz dışında ve yasal bir düzenlemeyle işçi kadrosuna geçirilmişseniz, bu mümkün olabilir. Bu ihtimalin ne kadar düşük olduğunu ise zaten tahmin edebiliyorsunuzdur. (Özelleştirme vb. durumlar bu ihtimale örnektir. Bu durumda bile, işçinin talebi/rızası vb. bir yazı varsa, yine işçinin işi çok zor olacaktır.)