Devlet memuruna tanınan önemli haklardan birisi de yarım zamanlı çalışma hakkıdır. Yarım zamanlı çalışma ile kadın memurlar çocuk sahibi olmaya teşvik edilmekte ve çocuk sahibi olan kadın memurların çocuklarıyla daha çok ilgilenebilmelerinin önü açılmaktadır.
Yarım zamanlı çalışma nedir?
Bu konuya girmeden önce, isim benzerliğinden dolayı yarım zamanlı çalışma ile sıkça karıştırılan bir başka haktan bahsetmek gerekir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, isim olarak birbirine çok benzeyen iki farklı yarım/yarı çalışma öngörmüştür:
- 104’üncü madde kapsamındaki yarım gün çalışma
- Ek 43’üncü madde kapsamındaki yarım zamanlı çalışma
Yarım zamanlı çalışma ile yarım gün çalışma arasındaki fark nedir?
Bunların arasında esasen iki fark bulunur:
- Yarım gün çalışmada memur tam maaş alırken, yarım zamanlı çalışmada yarım maaş alır.
- Sıralama olarak önce yarım gün çalışma kullanılır, sonra yarım zamanlı çalışma hakkı kullanılır.
Şimdi gelin, Ek 43’üncü maddeye göre yarım zamanlı çalışma konusuna girelim.
Yarım zamanlı çalışma şartları
Yarım zamanlı çalışmaya başvurabilmek için memurun öncelikle doğum sonrası analık iznini tamamlaması gerekir: https://mustafabaysal.com/memur-dogum-analik-izni/
Analık izni zaten memurun maaşını almaya devam ettiği ve doğumdan itibaren 8’inci haftanın sonuna kadar devam eden bir mazeret izni türüdür.
İşte öncelikle analık iznini tamamlayan memur, isterse bu analık izninin hemen ardından yazımın başında belirttiğim “yarım gün çalışma” hakkını kullanabilir. Böylece memur analık izni bitiminden itibaren ya da devamında yarım gün çalışma hakkını kullanmışsa bu hakkının bitiminden itibaren yarım zamanlı çalışmaya başvurma hakkına sahip olur.

Yarım zamanlı çalışma süresi
İşte yukarıdaki şartları taşıyan memura talep edilmesi halinde, çocuğunun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar yarım çalışma hakkı verilebilir.
Dolayısıyla yarım zamanlı çalışmanın net bir süre yerine bir “azami” süresi vardır ve bu azami süre de çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşıdır.
Yarım zamanlı çalışmadan tam zamanlıya dönmek
Memur yarım zamanlı çalışmaya geçebileceği gibi, hangi nedenle olursa olsun, tekrar normal çalışmaya dönmek isteyebilir. İşte kanun koyucu buna müsaade etmekle birlikte, bu hakkı sınırlamıştır.
Buna göre yarım zamanlı çalışan memur tam zamanlı çalışmaya bir kere dönebilir ve döndükten sonra artık bir daha aynı çocuk için yarım zamanlı çalışmaya devam edemez. Bir başka deyişle, yarım zamanlı çalışma bölünemez ve tek seferde kullanılmalıdır.
Yarım zamanlı çalışan memura yarım maaş
Yarım zamanlı çalışan memura, bu şekilde çalıştığı müddetçe yarım maaş verilir. Bu durum Ek 43’üncü maddede “mali haklar ile sosyal yardımlarına ilişkin her bir ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılacağı” şeklinde ifade edilmiştir.
Yarım çalışma döneminde derece kademe yükselmesi
Yarım zamanlı çalışan memurun bu dönemde yaptığı çalışmalar, derece ve kademe yükselmesinde hesaplanırken, hizmet süreleri de aynı şekilde yarım olarak değerlendirilir.
Evlat edinen memura yarım zamanlı çalışma hakkı
Bu haktan yalnızca doğum yapan memur değil, evlatlık edinen memur da yararlanabilir. Memurun eşinin evlatlık edinmesi durumunda da memur bu haktan yararlanabilecektir.
Babaya yarım zamanlı çalışma hakkı
Eşi doğum yapan memur da bu hakka sahiptir. Babalık iznini kullanan memur, bunun hemen ardından isterse yarım zamanlı çalışmaya başlayabilir.

Cumhurbaşkanlığı yarım çalışma esaslarını belirleyemedi
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun Ek 43’üncü maddesinde yarım zamanlı çalışma tanımlandıktan sonra; yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımına ilişkin usul ve esaslar ile bu haktan yararlanamayacak memurları; hizmet sınıfı, kadro unvanı, kurum veya teşkilat bazında birlikte veya ayrı ayrı belirlemeye Cumhurbaşkanı’nın yetkili olduğu belirtilmiştir.
Bu düzenlemenin 2016 yılı başında yapılmasına rağmen halen yarım zamanlı çalışmaya ilişkin bir Cumhurbaşkanlığı düzenlemesi çıkmamıştır.
Bunun sonucu olarak da kurumlar, memurların yarım çalışma taleplerini reddetmekte ve memurlar tarafından idare mahkemelerine ya da kamu denetçiliği kurumuna başvurular yapılmaktadır.
Yarım çalışma hakkına dair mahkeme kararı
Cumhurbaşkanlığı düzenlemesinin henüz yapılmadığından bahisle kurumlar yarım çalışma taleplerini reddederken, bir memur tarafından bu ret kararı idare mahkemesi götürülmüştür. Konuya ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararının ilgili kısmı şöyledir:
“… bir küçüğü evlat edinen ve memur olarak görev yapmakta olan davacının kendisine kanunen tanınan bu hakkı kullanmasının önünde yasal bir engel bulunmadığı, kanunen aranan koşulların sağlandığı, haktan yararlandırılma hususunda Bakanlar Kurulu tarafından henüz bir düzenleme yapılmamış olmasının açıkça kanunla tanınmış hakkın kullanılmasına engel olamayacağı, söz konusu düzenlemenin ne zaman yapılacağı hususunda herhangi bir sürenin de belirlenmediği göz önünde bulundurulduğunda hakkın belirlilik ilkesine aykırı olarak kısıtlanarak yarım zamanlı çalışma istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptali yönünde Ankara 7. İdare Mahkemesince verilen 31/03/2017 gün ve E:2016/1792, K:2017/1154 sayılı karar… İstinaf istemine konu idare mahkemesi kararı usul ve hukuka uygun olup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından…”(Ankara BİM, 3’üncü İdari Dava Dairesi, 2018/3814 K.9.
SONUÇ
Yarım zamanlı çalışma 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda yer bulmasına rağmen; Cumhurbaşkanlığı tarafından, uygulama esaslarını göstermek üzere çıkarılması gereken alt mevzuat düzenlemesi hâlen çıkarılmamıştır.
Böyle olunca, kanundaki şartları taşıdığı için yarım zamanlı çalışmaya başvuran memurların haklı talepleri kurumlarınca, alt mevzuat çıkarılmadığı gerekçesiyle reddedilmektedir.
Yarım zamanlı çalışmanın esaslarını göstermek üzere ilgili düzenlemenin bir an önce yapılması gerektiği son derece açıktır.
Yarım zamanlı çalışma ile sıkça karıştırılan yarım gün çalışma konusunda şu yazımdan bilgi alabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/memur-yarim-gun-calisma/