Devlet memuru denince akla gelen belirleyici özelliklerden ikisi ceket ve kravat olsa gerekir; çünkü memurlar genelde kravat takar ve ceket giyer. Peki, ama memura kravat ve gömlek zorunlu mu? Memurlara ceket giymek zorunlu mu? Memur takım elbise giymek zorunda mıdır?
Memura kravat ve ceket zorunluluğu
Devlet memuru denince akla gelen erkek tipi, genelde kravat takar ve ceket giyer; hatta takım elbise giyer. Böyle olunca da bazılarının, özellikle de yeni memurların yukarıdaki sorunun cevabını merak etmesi doğaldır.
Devlet memuru söz konusu olduğunda, bakılması gereken ilk merci elbette 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile onun alt mevzuatıdır. Devlet Memurları Kanunu bu kadar detaylı bir hususu düzenlemeyi tercih etmemiş ve bu konuyu düzenleme işini yönetmeliğe bırakmıştır.
Kılıf kıyafet yönetmeliğinde kravat ve ceket
İşte memurların kıyafet konusunu düzenleyen mevzuat, Cumhurbaşkanlığı tarafından yürütülmekte olan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelin Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmelik’tir.
Memurun kravat takmasının gerekip gerekmediğini ya da ceket giymenin zorunluluk olup olmadığını merak eden herkesin bakması gereken ilk yer burası olmalıdır.
Bu arada hatırlatmak isterim ki; hemen yukarıda andığım yönetmelik yalnıza memurlar için değil, tüm kamu görevlileri için geçerlidir. Yönetmeliğin kapsam maddesine göre; kılık ve kıyafet kuralları aşağıdakilerin tamamı için geçerli olacaktır:
- Memurlar
- Sözleşmeli personel
- İşçiler
Bu nedenle; yazımın konusu memurlara mahsus olsa bile, yazdıklarımın işçiler ve sözleşmeli personel için de ayniyle vaki olduğunu hatırlatmak isterim.
Not: Yönetmeliğin 6’ıncı maddesinde belirtilenlerin, kendi özel yönetmeliklerinde belirlenen kılık kıyafet kurallarına tabi olacaklarını unutmamak gerekir.
Bu kimseler; Emniyet Hizmetleri Sınıfına mensup olanlar, hâkimler, savcılar, Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığında görev yapan subay, sözleşmeli subay, yedek subay, astsubay, sözleşmeli astsubay, uzman erbaş, uzman jandarma, sözleşmeli erbaş ve er ile erbaş ve erlerdir.
Memur kravat takmak zorunda mı?
Evet, erkek memur kravat takmak zorundadır. Bu zorunluluğun nedeni, yönetmeliğin 5’inci maddesinde yer alan aşağıdaki hükümdür:
“…Kravat takılır, kravatı örtecek şekilde balıkçı yaka veya benzeri süveterler giyilmez. Hizmet gereğine uygun olarak verilmişse tek tip elbise giyilir…”.
Hatta yukarıdaki hüküm mevcutken, aynı maddeye 1991 senesinde aşağıdaki hüküm de eklenmiş ve memura kravat zorunluluğu adeta perçinlenmiştir:
“… Bina içinde gömleksiz, kravatsız ve çorapsız dolaşılmaz.”
Yukarıdaki kravat zorunluluğu herkes için geçerli olmakla birlikte, kamu görevlisinin görevi icabı özel tip elbise giymesi gerekiyorsa, elbette bu durumda kravat zorunluluğundan söz etmek mümkün olmayacaktır.
Memur ceket giymek zorunda mı?
Hayır, memur ceket giymek zorunda değildir. Bunun nedeni, aslında kravatın zorunlu olması ile aynı yerden gelir. Kılık ve Kıyafet Yönetmeliğinde, memurun ceket giymesine dair HİÇBİR hüküm yoktur.
Memur takım elbise giymek zorunda mı?
Aynı şekilde, memur takım elbise giymek zorunda da değildir. Çünkü buna dair bir hüküm de yönetmelikte yoktur.
Gelin, yönetmeliğin 5’inci maddesinde yer alan ve erkek memurların kılık kıyafet kurallarını ortaya koyan hükme birlikte göz atalım:
“… Elbiseler temiz, düzgün, ütülü ve sade; ayakkabılar kapalı, temiz ve boyalı giyilir. Sandalet veya atkılı ayakkabı giyilmez. Bina içinde ve görev mahallinde baş daima açık bulundurulur. Kulak ortasından aşağıda favori bırakılmaz. Saçlar, kulağı kapatmayacak biçimde ve normal duruşta enseden gömlek yakasını aşmayacak şekilde uzatılabilir, temiz bakımlı ve taranmış olur. Bıyık tabii olarak bırakılır, uzunluğu üst dudak boyunu geçemez. Üstten alınmaz, yanlar üst dudak hizasında olur, alt uçları dudak hizasından kesilir. Kravat takılır, kravatı örtecek şekilde balıkçı yaka veya benzeri süveterler giyilmez. Hizmet gereğine uygun olarak verilmişse tek tip elbise giyilir…”
Görüleceği üzere; yukarıdaki maddede memurun ceket ya da takım elbise zorunluluğuna dair hiçbir hüküm yoktur. Yalnızca yönetmeliğin 12’nci maddesinde “Merkezde ve taşrada protokole dâhil olan bayan ve erkek kamu görevlileri resmi kutlama törenlerine koyu renk takım elbise ile katılırlar.” İbaresi yer alır. Açıktır ki; yukarıdaki ibare yalnızca resmi kutlama törenlerine dairdir.
Memur gömlek giymek zorunda mı?
Yönetmelikte açık bir ifadeyle, memurun gömlek giyeceği yazmamış olsa bile 5’inci maddede öyle bir ifade yer alır ki; adeta “kulağı tersten tutarak” memurun gömlek giymesini zorunlu hale getirmiştir:
“… Bina içinde gömleksiz, kravatsız ve çorapsız dolaşılmaz…”
Yukarıdaki ifade; bir de memurun kravat takma zorunluluğuyla birlikte değerlendirildiğinde görülecektir ki; memur gömlek giymek zorundadır.
Bir soru bir cevap:
Memur tişört giyebilir mi?
Yönetmelik açık bir şekilde memurun gömlek giymesini zorunlu kıldığına göre, memurun tişört giymesinin yasak olduğunu söylemek gerekir.
Yaz kıyafeti uygulaması
Bildiğiniz üzere; ülkemizde il valileri, ilin sıcaklık durumuna göre yaz kıyafeti uygulamasının esaslarını belirleyebilmektedir. Bu uygulamanın dayanağı, yönetmeliğin 11’inci maddesi olup bu maddeye göre; yaz döneminde personelin kılık, kıyafeti 15 Mayıs – 15 Eylül tarihleri arasında uygulanır ve yaz kıyafetleriyle ilgili hususlar bakanlık merkez teşkilatında ilgili bakanlarca; illerde, yapılan hizmetin mahiyeti ve çalışılan yerin iklim ve coğrafik özellikleri göz önünde tutularak valilerce tespit edilir.
Buna ilişkin yayımlanan genelgeler incelendiğinde, şu adreste bir örneği görüldüğü gibi, CEKET ve KRAVAT takma zorunluluğunun bu süre zarfında kaldırıldığı bildirilmektedir: http://www.ankara.gov.tr/yaz-donemi-kilik-kiyafet-uygulamasi07052021
Hâlbuki genelgelerde ifade edildiği bir şekilde CEKET ZORUNLULUĞUNUN zaten olmadığın ifade etmem gerekir.
SONUÇ
Memur kravat ve gömlek takmak zorunda mıdır? Memurun takım elbise giymesi gerekir mi? Memura ceket zorunlu mudur? Bu soruların cevabını aşağıdaki şekilde vermek mümkün olacaktır:
- Evet, memur kravat takmak zorundadır. Hatta kravatı örtecek şekilde bir süveter ya da kazak giyilmesi bile yasaklanmıştır.
- Memur gömlek giymek zorundadır.
- Memurun takım elbise giymesi şart değildir.
- Memurun ceket giymesi zorunlu değildir.
Yukarıdaki hükümlerden müstakilen bir hususu ifade etmek isterim ki; devleti temsil etmekte olan bir kamu görevlisinin bunun vakarına uygun giyinmiş olması ve bu vakara uygun davranması bir memurdan beklenen en tabi konu olsa gerekir.
Memurun sakal bırakıp bırakamayacağını ve saç uzatıp uzatamayacağını izah ettiğim bir başka yazıma burada göz atabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/memur-sakal-birakabilir-mi-sac-uzatabilir-mi/
