Kira karşılığı kapıcı çalıştırma

Kapıcının kira karşılığı çalıştırılması ya da apartman temizliği karşılığında kapıcı dairesinde oturandan kira alınmaması son zamanlarda sıkça rastlanan bir durum haline geldi. Gelin, şu sorunun cevabını birlikte bulalım: Kira karşılığı kapıcı çalıştırılabilir mi? Ya da temizlik karşılında kapıcı dairesinde oturmak mümkün olur mu?

Kira karşılığında kapıcılık

Kapıcılık özel bir görev olup İş Kanunu kapsamında çalıştırılan kapıcılar için bir de özel yönetmelik çıkarılmıştır.

Konut Kapıcıları Yönetmeliği ile kapıcıların görev ve sorumluluklarından çalışma sürelerine kadar birçok husus düzenlenmiştir. Haliyle kapıcılık, özel mevzuata tabi bir çalışma biçimi olup belirli kurallar dahilinde yürütülebilecek bir iştir.

Kapıcının ücreti

Kapıcılık bir tür emek işi olduğuna göre, şüphesiz bir ücrete de tabi olmalıdır. Herhangi bir kimsenin ücret almadan kapıcılık yapması beklenemeyeceği gibi gerçekçi de olmaz.

Böyle olunca, kapıcı ücretinin ne olması gerektiği merak edilebilir. Ne İş Kanunu’nda ne Konut Kapıcılar Yönetmeliğinde kapıcının ücretine dair özel bir düzenleme yoktur.

Bu seneye kadar kapıcılara, diğer işçilere nazaran sağlanan önemli bir avantaj vardı; fakat bu avantaj artık kalktı. Buna göre, kapıcıların ücretinden gelir vergisi kesilmiyordu. Böylece kapıcı asgari ücreti ile normal asgari ücret, kapıcı lehine fazla oluyordu.

2022 itibariyle tüm ücretlerden, asgari ücrete kadar olan kısmında, gelir vergisi kaldırıldığından artık asgari ücret düzeyinde kapıcı ücreti ile diğer işçilerin ücreti de eşitlenmiş oldu. Asgari ücretin üzerinde, elbette kapıcıların vergi avantajı devam etmektedir: https://mustafabaysal.com/brut-asgari-ucret-ve-isverene-maliyeti/

Bu konu haricinde, kapıcılar için belirlenmiş sabit bir rakam ya da azami bir ücret düzeyi bulunmaz. Bunun anlamı, kat malikleri kurulu karar aldığı müddetçe, asgari ücret ya da üzerinde herhangi bir ücret kapıcı maaşı olarak belirlenebilir.

Merdiven temizliği karşılığında kapıcı dairesi

Kapıcıya maaş verilmemesine benzer şekilde, bir kimse ile anlaşıp bu kimseye merdiven temizliği yaptırmak ve karşılığında kapıcı dairesinde oturmasına izin vermek de bir başka usul olarak karşımıza çıkar.

Gelin, buna benzer durumların geçerliliğini açıklamadan önce, Yargıtay’ın bu konuda ne dediğine bir bakalım.

Kira karşılığı çalışan kapıcı ile ilgili Yargıtay kararları

“… Somut olayda; davacı vekili, müvekkilinin davalı apartmanda kapıcı olarak çalıştığını, davalı taraf ise, davacının eşinin bina temizliği karşılığında kapıcı konutunda kira alınmaksızın oturduğunu, apartmanda kapıcı olmadığını savunmuştur. Davacı tanıkları, davacının apartman görevlisi olarak çalıştığını binanın temizliği çöp alma ve bahçe temizliği yaptğını ekmek almadığını beyan ederken davalı tanıkları davacının kapıcı olarak çalışmadığını, eşinin çöp toplama ve hafta sonları temizlik işini yaptığını, başkaca bir iş yapmadıklarını, beyan etmişlerdir. Mahkemece tüm tanıklarca bahsedilen kapıcılık işlerinin davacı tarafından yapıldığı davacı ile davalı arasında hizmet ilişkisi bulunduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Dosya içeriğine göre binanın ısıtma sisteminin doğalgaz kombili olduğu, daire sayısının 23 olduğu belirtilmiş, daire sahiplerinden 13 tanesinin yurt dışında veya şehir dışında ikamet ettikleri ve dairenin kilitli olduğu Polis marifetiyle tespit edilmiştir. Bu durumda 16.05.2014 tarihli denetim tutanağında davacının fiilen yaptığı merdiven temizliği he rgün çöp alımı, bahçe bakımı olarak belirtilen işlerin haftada kaç saatini alabileceği, davacının tam zamanlı mı yoksa kısmi zamanlı mı çalıştığı hususu gerekirse keşif yapılarak irdelenmelidir…” (22 Hukuk, 2019/22211 K.)

“… Somut olayda; davacı vekili, müvekkilinin davalı apartmanda kapıcı olarak çalıştığını, davalı taraf ise, davacının kapıcı konutunda kiracı olarak oturduğunu, apartmanda kapıcı olmadığını savunmuştur. Davacı tanıkları, davacının apartman görevlisi olarak çalıştığını beyan ederken davalı tanıkları davacının kapıcı olarak çalışmadığını, eşinin çöp toplama ve hafta sonları temizlik işini yaptığını, başkaca bir iş yapmadıklarını, beyan etmişlerdir. Mahkemece davacının eyleminin eşine yardım mahiyetinde kaldığı kabul edilerek davanın reddine karar verilmesi isabetli olmamıştır. Davacının eşinin başka bir işyerinde çalıştığı sabittir. Dosya kapsamına göre, davacının kat maliklerinin ortak mülkiyetinde bulunan kapıcı konutunda oturmaya başladığı, kira ödemeksizin kapıcı konutunda oturulması karşılığında apartmanın çöp toplama ve temizlik işlerini yaparak kapıcılık hizmetlerini yerine getirmeye başladığı anlaşılmaktadır. Mahkemece re’sen araştırma ilkesi doğrultusunda öncelikle davacının hangi tarihten itibaren davalı apartmanda kapıcılık görevini ifa ettiği ve davacının tam zamanlı mı yoksa kısmi zamanlı mı çalıştığı hususu irdelenmelidir. Davalı apartman yönetimi karar defterinde 15.05.2004 tarihli karar ile sadece temizlik işleri için …’un 350 TL kira karşılığında oturacağına karar verilerek 01.05.2014 tarihli kira sözleşmesi imzalanmış ve akabinde 02.06.2014 tarihli karar ile davacının eşi olan adı geçen şahsın elektrik ve su faturasının apartman aidatında ödenmeyeceğine karar verilmiştir. Karar defterinde kapıcı olarak sadece davacı eşi ile ilgili ve eşine yönelik hükümler bulunduğu anlaşılmaktadır. Buna göre kapıcılık görevinin davacı mı yoksa eşi tarafından mı yerine getirildiği açıklığa kavuşturulmalı, davacının apartman görevlisi olduğu anlaşıldığı takdirde çekişme konusu dönem yönünden bunun başlangıç ve sona erme tarihi belirlenmeli, bu amaçla apartman gelir gider defterinde yer alan harcamaların ödeme tarihlerinden yararlanılmalıdır. Davacının tüm mesaisinin apartmana hasredilip hasredilmediği, apartmanda periyodik olarak günlük ve haftalık hangi işlerin yapıldığı ve bunun için ne kadar zaman harcandığı da araştırılmalı, başka apartmanlarda veya işyerlerinde herhangi bir hizmetin söz konusu olup olmadığı irdelenmeli, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan, işyerinin kapsamı, apartmanda kaç daire olduğu, otopark ile bahçe bulunup bulunmadığı, apartmanda merkezi ısıtma sistemin olup olmadığı, apartmanın kaloriferli mi yoksa doğalgaz yada sobalı olduğu belirlenmelidir. Davacının hangi işleri yaptığı, çöp toplama, temizlik ve servise çıkıp çıkmadığı, yapılan işin hizmet akdi olup olmadığı, kapıcı dairesinin elektrik, su aboneliklerinin olup olmadığı varsa kimin adına olduğu araştırılmalı; çalışmanın kısmi zamanlı olduğu anlaşıldığı takdirde bu kez günde kaç saat hizmet verildiği, haftalık ve aylık çalışma süreleri belirlenmeli, sonrasında değinilen 63. madde kapsamında 7,5 saatlik çalışmanın 1 iş gününe karşılık geldiği nazara alınarak hüküm altına alınması gereken aylık çalışma süresi belirlenmelidir. Hal böyle olunca yukarıdaki paragraflarda ayrıntılarıyla açıklandığı üzere, taraflar arasındaki ilişkinin kapıcılık hizmetlerine dair iş sözleşmesine dayalı olup olmadığı, yaptığı işin günde kaç saat çalışmayı gerektirdiği, çalışmanın kısmi süreli mi tam süreli mi olduğunun delillerin yeniden takdiri ile karar yerinde tartışılarak sonucuna göre davacının alacaklarına yönelik talepleri değerlendirilmelidir…” (22 Hukuk, 2019/6677 K.).

Ücret yerine kapıcı dairesi olmaz

Yukarıdaki kararlardan da anlaşılacağı üzere; bir kimseye hem kapıcılık yaptırmak hem de karşılığında ücret ödemeyip kapıcı dairesinde oturmasına izin vermek doğru değildir.

Özellikle bu kimsenin kat malikleri kurulu ile bir işçi-işveren ilişkisine girdiği hallerde, artık İş Kanunu ve sosyal güvenlik mevzuatı devreye girecektir. Böylece bu kimseye ödenmesi gereken ücretin asgari tutarından kişinin sigortalılığına kadar birçok hususta kanunlara tabi olunacaktır.

Sigorta girişi olmadan kapıcılık olmaz

Bir kimseye hem kapıcılık işleri yaptırıp hem de onun sigorta girişini yapmamak mümkün değildir. Kat malikleri kurulu ile kişi arasında işçi-işveren ilişkisi oluştuğu anda, bu kimse artık SGK’ya bildirilmelidir.

Bunun yerine kişiye kapıcı dairesini tahsis etmek asla yeterli olmayacaktır. Bir de bu durumun İş Kanunu bakımından getireceği sıkıntılar vardır ki, bunlar da son derece büyük önem arz eder.

Kapıcıya maaş ödenmelidir

Bir kimse düzenli olarak apartmanın işlerini yapıyorsa, hemen yukarıda belirttiği gibi sigorta girişinin yapılması haricinde ayrıca en az asgari ücret düzeyinde bir maaş almalı ve hafta tatilinden yıllık ücretli iznine kadar birçok haktan da yararlandırılmalıdır.

SONUÇ

Kira karşılığı kapıcı çalıştırmak son derece yanlış bir uygulama olacaktır. Hele ki; bu kimsenin sigorta girişinin yapılmadığını, İş Kanunu’ndan kaynaklanan haklarının kullandırılmadığını varsaydığımızda, daha büyük sorunlar kat maliklerini bekleyecektir.

Temizlik karşılığında kapıcı dairesinde ücretsiz kalan ya da kapıcı dairesinde kalmak karşılığında ücret almadan kapıcılık yapan bir kimse; yıllar sonra bile dava açtığında ve apartman/site ile arasında bir işçi-işveren ilişkisi olduğunu ortaya koyabildiğinde, kat malikleri çok büyük cezalar ve ödemelerle karşı karşıya kalacaktır. Örneğin sigortasız işçi çalıştırmaktan kaynaklanan ceza miktarlarının nerelere varabileceğini şu yazımdan görebilirsiniz: https://mustafabaysal.com/sigortasiz-isci-calistirmanin-cezasi-ne-kadar/

Bir apartmanda ya da sitede kapıcı çalıştıracaksanız ya bunu tam yapmalı ya da hiç yapmamalısınız. Kapıcıyı nasıl işe alabileceğinizi merak ediyorsanız, şu yazım size yol gösterecektir: https://mustafabaysal.com/kapiciyi-kim-ise-alir/

Kira karşılığı kapıcı çalıştırmak ile ilgili sık sorulan sorular