Kapıcı ya da apartman görevlisi her şeyden önce İş Kanunu’na tabi bir işçidir. Böyle olunca, kapıcının tabi olduğu temel kurallar İş Kanunu ve onun alt mevzuatı ile belirlenir. Bu durumda kapıcının fazla mesai ücreti alması da mümkün olacaktır. Peki, ama kapıcı fazla mesai hesabı nasıl yapılır?
Fazla mesai nedir?
İş Kanunu’na göre fazla mesai, işçinin haftalık çalışma süresinin 45 saati aşması halinde gündeme gelen bir çalışma biçimidir. O halde fazla mesaiye ilişkin bilinmesi gereken iki temel konu şudur:
- Fazla mesai hesabı haftalık yapılır
- Fazla mesai hesabı 45 saat üzerinden yapılır
Fazla mesai hesabının neden günlük ya da aylık yapılamayacağını şu yazımda açıklamıştım: https://mustafabaysal.com/fazla-mesai-aylik-hesaplanabilir-mi/
Fazla mesaiye ilişkin özel durumlar
Yukarıda bahsettiğim haftalık 45 saatlik çalışma ölçüsü İş Kanunu’nun öngördüğü ve getirdiği fazla mesai tanımlamasıdır. Ancak Yargıtay bununla yetinmemiş ve aşağıdakiler gibi özel durumlarda da fazla mesai yapılmış olacağını içtihat şeklinde ortaya koymuştur:
- İşçinin günlük çalışma süresinin 11 saati aşması halinde, 11 saatin üzerindeki çalışması
- Gece döneminde 7,5 saatten çok çalışması yasak olan işçinin gece 7,5 saatin üzerindeki çalışması
Bu özel durumların sebebi; İş Kanunu’nun bilhassa yasakladığı çalışma sisteminin dışına çıkıldığında, Yargıtay’ın bu durumu fazla mesai kabul etmesi ve işçinin normalden fazla ücret alması gerektiğini düşünmesidir.
Kapıcının çalışma süresi
İşte kapıcının fazla mesai hesaplaması yapılırken hem haftalık 45 saat üzerinden hesaplama yapılmalı hem de özel durumlar dikkate alınmalıdır.
Kapıcının çalışma süresi yine diğer işçiler gibi haftalık 45 saat olsa da kapıcıya özel birtakım kurallar da mevcuttur: https://mustafabaysal.com/kapici-calisma-saatleri/
Ancak genel olarak kapıcının da diğer işçiler gibi günlük azami 11 saat çalışma ve gece en çok 7,5 saat çalışma kurallarına tabi olduğunu söyleyebiliriz.
Kapıcının fazla mesaisi
Buraya kadar yazılanlardan da anlaşılacağı üzere; bir kapıcının fazla mesai yapıp yapmadığı merak ediliyorsa, aşağıdaki soruların öncelikle cevaplanması gerekir:
- Kapıcının çalışma süresi HAFTALIK 45 saati aşıyor mu?
- Kapıcının günlük çalışması süresinin 11 saati aştığı oluyor mu?
- Kapıcının gece döneminde çalışması 7,5 saati aşıyor mu?
Yukarıdaki sorulara cevap vermeden önce molaların çalışma süresinden sayılıp sayılmayacağını ve gece döneminin ne anlama geldiğini bilmek gerekir:
https://mustafabaysal.com/gece-calismasi-nedir/
https://mustafabaysal.com/7-maddede-ara-dinlenmesi/
Kapıcı fazla mesai hesaplama
İlk olarak bakılması gereken hususun kapıcının haftalık çalışma süresi olduğunu yukarıda ifade etmiştim. Bunun için kapıcının 7 günlük zaman dilimindeki çalışma süresi toplanır ve sonuç 45 saatin üzerindeyse, kapıcıya 45 saatin üzerindeki her çalışması için fazla mesai ücreti ödenir.
Ayrıca kapıcının günlük 11 saatin üzerinde çalıştığı ya da gece 7,5 saatin üzerinde çalıştığı vaki ise bu durumda, kapıcının haftalık çalışma süresi 45 saatin altında bile olsa, 11 saat üzeri ve 7,5 saat üzeri için özel olarak fazla mesai ücreti ödenmesi gerekir.
Kapıcı fazla mesai ücreti ne kadar?
Kapıcının fazla mesai ücreti, normal çalışmasının %50 artırımlısıdır. Örneğin asgari ücretli çalışan bir kapıcının saatlik ücreti 18,90 TL iken, fazla mesai ücreti bunun bir buçuk katı olan 28,35 TL’dir.
Kapıcı fazla mesai alacağı ile ilgili Yargıtay kararları
Aşağıdaki Yargıtay kararları, kapıcının fazla mesai alacağı konusunu daha iyi anlamanızı sağlayacaktır:
“… Konut kapıcıları bakımından işyerinde fazla çalışma yapılıp yapılmadığı konularında işyerinin bağımsız bölüm sayısı, ortak yerler ile eklentilerin özelliği belirleyici olacaktır. Bu itibarla, kapıcıların fazla mesai taleplerine ilişkin araştırma ve inceleme yapılırken öncelikle kapıcının çalıştığı apartmanın daire sayısının ve bir günde yaptığı işlerin neler olduğu ve bu işlerin ne kadar zamanda yapacağının tespit edilmesi ve buna göre fazla mesai yapıp yapmadığı saptanması, şahit anlatımlarının da bu saptamalar ışığında değerlendirilmesi gerekir.
Somut olayda, davacının 27.11.2002-15.04.2013 döneminde davalı sitede apartman görevlisi olarak çalıştığı anlaşılmaktadır. Bilirkişi tarafından mahkeme kararında da benimsendiği üzere fazla mesai kış ayları için 6 saat üzerinden belirlenmiştir.
Dosya içeriğinden, davacının, 48 dairelik sitede kapıcılık görevini yaptığı, bu kapsamda binalar ve sitenin genel temizliği ve bakımı, bahçe düzenlemesi, çöp ve aidat toplama gibi görevleri ifa ettiği, kat maliklerinden sipariş almadığı anlaşılmaktadır. Sitenin kalorifer tesisatı önceden kömürlü olup sonraki yıllarda doğalgaz sistemine geçildiği anlaşılmıştır.
Yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular karşısında, mahkemece sitede hangi tarihte doğalgaz ile ısınma sistemine geçildiği belirlenmeli, kalorifer tesisatının doğalgaz sistemli olduğu dönemde davacının haftalık kırkbeş saati aşan fazla çalışmasının bulunmadığı kabul edilmelidir. Bu itibarla, mahkemece, fazla mesai ücreti isteminin kömürlü sistemde ve kış aylarında kabulü gerekirken tüm dönem için kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir…” (22 Hukuk, 2018/3865 K.)
“… Somut olayda, mahkemece, davacının, kış aylarında günlük onbir saatten haftada altı gün altmışaltı saat çalıştığı, kanuni çalışma süresi olan kırkbeş saatin düşülmesiyle haftalık yirmibir saat fazla çalışma yaptığı; yaz aylarında günlük … saatten haftada altı gün ellidört saat çalıştığı, kanuni çalışma süresi olan kırkbeş saatin düşülmesiyle haftalık … saat fazla çalışma yaptığı kabul edilmiş ise de, davacının kalorifer yakma, apartman temizliği, çöp toplama, servis alma ve bahçe bakımı ile temizliği için belirlenen süreler farazi olarak belirlenerek, günlük çalışma süresi olduğundan fazla tesbit edilmiştir. Gün boyu kalorifer kazanına kömür atılmadığı, sabah ve akşam vakitlerinde belirli saatlerde kömür atıldığı dikkate alındığında, davacının kış dönemi için, haftalık toplamda yirmi bir saat fazla çalışma yaptığının kabulü abartılı olmuştur. Kapıcılık çalışması kendine özgü çalışma şartları olan, serbest zaman kullanma imkanı bulunan, ara dinlenme süresi fazla olan ve çalıştığı sitenin kapıcı dairesinde ikamet edilmesi sebebiyle özel hayat ve … hayatının iç içe geçtiği bir çalışma biçimidir. Bu sebeple aralıksız çalışma işin niteliğine uygun olmadığından, davacı ve davalı tanık beyanları yeniden değerlendirilmek suretiyle yaz ve kış aylarındaki çalışma saatleri belirlenerek fazla çalışma alacağının hesaplanması gerekir…” (22 Hukuk, 2018/23078 K.)
“… Öncelikle belirtmek gerekir ki kapıcı hizmetleri kendine özgü çalışma şartları olan, serbest zaman kullanma imkanı bulunan, ara dinlenme süresi fazla olan ve çalıştığı sitenin kapıcı dairesinde ikamet edilmesi sebebiyle özel hayat ve iş hayatının iç içe geçtiği bir çalışma biçimidir. Tanıklar davacının genel apartman temizliği, günde 1 defa çöp toplanması, kışın kalorifer yakılması ve bahçe sulanması işlerini yaptığını ileri sürmüş ise de, davacının haftalık otuz saat fazla mesai yaptığı kabulü fahiştir.
Bu itibarla, davacının fazla mesai talebine ilişkin araştırma ve inceleme yapılırken öncelikle kapıcının çalıştığı apartmanın daire sayısı, site içerisinde olup olmadığı, binanın kaç katlı olduğu, doğal gaz sistemine hangi tarihte geçildiği ve bir günde yaptığı işlerin neler olduğu ve bu işlerin ne kadar zamanda yapılacağının tespit edilmesi ve buna göre fazla mesai yapıp yapmadığı saptanması, tanık anlatımlarının da bu saptamalar ışığında değerlendirilmesi gerekir…” (22 Hukuk, 2019/10658 K.)
SONUÇ
Kapıcı fazla mesai hakkı aslında İş Kanunu’na tabi herhangi bir işçininkinden farklı değildir. Çalışma sürelerinden özel durumlara kadar her konuda, kapıcı da İş Kanunu’nun hükümlerine tabidir.
Kapıcının fazla mesaisi konusunu daha detaylı anlamak isterseniz, sitedeki fazla mesai kategorisine özel olarak göz atabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/fazla-calisma/
Abi ben 23 yıldır kapıcıyım pazar günü izinliyim ama pazar geceleri 94 dairenin çöpünü toplatıyorlar bu mesaiye girmiyorlarmı birde bütün resmi bayramlarda çalıştım ayrıca bahçivanlık hizmetide verdim bunları tanzimatıma yansıtmamışlar 2024 ocak ayında genel kurul olacak ve ben 27 mart 2023 de emekli oldum giriş çıkış işlemi yaptılar 9 ay oldu tazminatımı alamadım geriye dönük zararımı alabilirmiyim
Merhaba, bu hususları bir avukatla görüşmeniz doğru olacaktır Mevlüt bey.
Selamın aleyküm Mustafa bey iyi akşamlar ben 11yıldır apartmanda kapıcılık yapıyorum bana 11 yıllık tazminatımı verecekler girdi çıktı yapacaklar ben pazar günleri izinliyim ve akşamları çöpleri topluyorum bu mesai sayılır mı resmi bayramlarda iznimi kullandırıyorlar yine akşamları çöpleri topluyorum bu mesai sayılır mı cevaplar mısınız lütfen.Teşekür ederim