İstisnai memurluk

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi çalışan memurlar hepimizin malûmu iken bir de istisnai memurluk kavramı vardır. Peki, ama istisnai memur ne demektir ve istisnai memurluklar nelerdir?

İstisnai memurluk

İstisnai memurluk yasal dayanağını 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 59’uncu maddesinden alır. İstisnai memuriyete başlayan bir kimse de memurların sahip olduğu haklara sahiptir ve ikisi arasındaki temel fark, atanma şartlarından ileri gelir.

İstisnai memur nedir?

İstisnai memur tanımı 657 sayılı Kanun’da yapılmamış olmasa da Kanun’da yer alan diğer hükümlerden yola çıkarak, istisnai memur şöyle tanımlanabilir: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi dışında kalan tüm hükümlerine tabi olan memurdur.

İstisna da zaten kelime olarak “kural dışılık” anlamına gelir ki; biraz sona göreceğiniz üzere, istisnai memuriyete atanma şartları 657 sayılı Kanun’un koyduğu genel şartlardan farklı olacaktır.

Memur ve istisnai memur farkı

Bu fark bir Danıştay kararında temel olarak şu şekilde ifade edilmiştir:

“… Esasen Devlet Personel Başkanlığı”nın görüşü doğrultusunda, 657 sayılı Kanunun 50. maddesi gereğince, devlet memuru olabilmek için yapılacak memuriyet sınavını kazanmış olmak asıl olup, memur istihdamının bu yolla sağlanması gerekmektedir. İstisnai memuriyet görevleri ise, hizmetinden yararlanılmak istenenlerin Devlet Memurları Kanunu”nun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin hükümlerine tabi olmadan hizmet alınabilmelerini sağlayarak, memuriyet statüsünde istihdama ilişkin prosedürün bir kısmını hizmet gereği olarak ortadan kaldıran bir uygulama olduğundan, bu imkanın devlet memuru teminine yönelik bir uygulamaya dönüştürülmesinin, düzenlemenin maksadına uygun olmadığı açıktır…” (1. Daire, 1996/243 K.)

İstisnai memurluklar neler?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda tek tek sayılan istisnai memurluklar şunlardan ibarettir:

• Cumhurbaşkanlığı ile Türkiye Büyük Millet Meclisinin memurlukları
• Bakan Yardımcılıkları
• Savunma Sanayii Müsteşarlığına ait Müsteşar, Müsteşar Yardımcısı, I.Hukuk Müşaviri, Daire Başkanı ve Müşavir Avukat kadroları
• Toplu Konut İdaresi Başkanlığına ait Başkan, Başkan Yardımcısı, Hukuk Müşaviri, Daire Başkanı, Uzman, Uzman Yardımcısı, Müşavir Avukat ve Şube Müdürleri (Uzman)
• Özelleştirme İdaresi Başkanlığında Başkan, Başkan Yardımcısı, Başkanlık Müşaviri, Daire Başkanı, Proje Grup Başkanı ve Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği
• Bakanlık Müşavirlikleri
• Bakanlık Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirlikleri
• Türkiye İstatistik Kurumu Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği
• Avrupa Birliği Bakanlığı Başkanlıkları (İdari Hizmetler Başkanlığı hariç)
• Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Başkan Yardımcısı, Başkanlık Müşaviri, Basın Müşaviri ve Hukuk Müşaviri
• Gelir İdaresi Başkanlığında Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği
• Milli Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri ve Sahil Güvenlik Komutanlığı kadrolarında veya kadro açıklamalar bölümünde özel nitelikli olarak gösterilen görev yerleri
• Özel Kalem Müdürlüğü
• Valilik
• Büyükelçilik
• Elçilik
• Daimi Temsilcilik
• Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanlığı
• Dış kuruluşlarda çalışma müşavirlikleri nezdinde görevlendirilecek sendika uzmanlıkları
• Din İşleri Yüksek Kurulu Üyelikleri
• Diyanet İşleri Başkanlığı Başkanlık Müşaviri (4 adet)
• Diyanet İşleri Başkanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müşaviri
• Milli İstihbarat Teşkilatı memurlukları
• Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Müşavirlikleri, Hukuk Müşavirliği ve Genel Sekreter Sekreterliği
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığında Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği ve Başkanlık Müşavirliği
• Anayasa Mahkemesi Basın Müşavirliği
• Nükleer Düzenleme Kurumunun Başkan Yardımcılıkları ve Daire Başkanlıkları
• Dışişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirlikleri
• Devlet Konservatuvarında görevlendirilecek uluslararası ün yapmış üstün yeteneklere sahip Devlet sanatçıları
• Olimpiyat şampiyonluğu veya olimpik spor dallarından birinde büyükler kategorisinde birden fazla Dünya şampiyonluğu kazananlar arasından atanacak spor müşavirleri

İstisnai memurlukta hangi şartlar aranır?

Kural olarak, 657 sayılı Kanun’un 48’inci maddesinde sayılı şartları taşıyan herkes istisnai memurluklara atanabilir.

48’inci madde ise memuriyete alınmadaki yaş, askerlik ya da mahkûmiyete ilişkin genel şartlardan ibarettir.

Elbette özel kanunlarda, belirli istisnai memurluklar için özel şartlar da getirilebilir; fakat böyle özel şartlar olmadığı müddetçe, 48’inci maddede sayılı genel şartları taşıyan herkes istisnai memur olabilir.

İstisnai memurluklarda sınav olur mu?

Hayır, istisnai memurluklarda sınav olmaz ve ilgili memuriyet için aranan genel ve özel şartları taşıyan herkes, herhangi bir sınava tabi olmaksızın istisnai memuriyete atanabilir.

İstisnai memur maaşları

İstisnai memurlar için belirlenmiş sabit bir maaş yoktur; dolayısıyla her memuriyet unvanı için farklı maaşlar söz konusu olacaktır. Yine de özel ihtiyaç olduğu için istisnai memuriyet kavramı söz konusu olduğu düşünüldüğünde, istisnai memurların genel olarak yüksek maaş aldıkları söylenebilir.

İstisnai memuriyetin genel özellikleri

İstisnai memuriyete ilişkin bilinmesi gereken diğer konular temel olarak şöyle sıralanabilir:

• İstisnai memurlarda adaylık ve adaylık eğitimi olmaz. Hatta istisnai memur, normal memurluğa geçiş yapsa bile, orada da adaylık hükümleri uygulanmayacaktır.
• İstisnai memurun başka kuruma geçmesi halinde, mutlaka muvafakat alması gerekecektir.
• İstifa eden memurun 6 ay boyunca yeniden devlet memuru olamayacağı kuralı istisnai memuriyet için de geçerlidir. İstisnai memur da istifa ederse, 6 ay geçmeden devlet memuru olamaz.

SONUÇ

İstisnai memuriyet aslında bir ihtiyaçtan doğmuş; fakat sonradan amacı dışında kullanılmaya başlanmıştır. Devletin güvenlik kaygısıyla ya da işlerin daha hızlı ve verimli yürütülmesi amacıyla, klasik memuriyete atama yöntemi dışına çıkması makul karşılanabilir.

Fakat istisnai memuriyet, devlet memurluğuna geçişte bir basamak olarak kullanılmaya çalışıldığında amacından sapmış olacak ve kamu kaynakları etkisiz, verimsiz ve yanlış kullanılmış olacaktır.

İstisnai memuriyet hakkında sık sorulan sorular: