İşe ne kadar geç kalınabilir? Bir işçinin işe zamanında başlaması beklenir; ancak elbette çeşitli nedenlerle işe geç kalmak da mümkün olabilir. Peki ama işe ne kadar geç kalınabilir ve geç kalınırsa ne olur?
İşe geç kalmak
İşe geç kalmanın birden çok nedeni olabilir. İstanbul gibi kalabalık kentlerde bunun en büyük sebebi elbette trafiktir. Trafik dışında hastalık, uyanamama ya da bir yakının rahatsızlanması gibi çeşitli sebepler de söz konusu olabilir.
Hangi neden olursa olsun; işe geç kalmak, mesaiye başlanması gereken zamanda işyerinde olamamak anlamına gelir.
İşe geç gelmenin sonuçları
İşe geç kalmanın sonuçlarını daha önce yazmıştık: mustafabaysal.com/ise-gec-kalan-iscinin-cikarilmasi
İşe geç kalmak tek başına bir işten çıkarma nedeni olmasa da; özellikle alışkanlık haline geldiğinde ve işçinin iyi niyetli kabul edilemeyeceği hallerde bir haklı fesih nedeni de olabilir.
Yargıtay’ın da işe geç kalma sonucu yapılan fesihlerle ilgili kararlarında; işçinin işe geç kaldığı gün sayısını dikkate aldığını görürüz. Burada önemli olan, objektif biçimde, işçinin geç kalma hakkını suiistimal edip etmediğini tespit etmek olacaktır.
Örneğin bir yıl içinde 40 kez işe geç kalan bir işçinin iyi niyetli olduğunu ve işverenin bu işçiyi tazminatsız olarak işten çıkaramayacağını herhalde kimse söyleyemez. Her işe geç kalma vakasının kendi içinde değerlendirilmesi gerekir.
İşe geç kalma süresi
Ne İş Kanununda ne de başkaca bir mevzuatta işe geç kalınabilecek süreyle ilgili bir kural yoktur. Aradığınız buna ilişkin bir “Dakika” ya da “Saat” bilgisi ise bunu bulamayacağınızı baştan söylemek isterim.
İşe ne kadar geç kalınabilir?
Her ne kadar belirlenmiş bir işe geç kalma süresi olmasa da, bunun bir sınırının olması gerektiği muhakkaktır. Ancak bu sürenin alt ve üst sınırını toptancı bir yaklaşımla belirlemek doğru olmaz. Her işyerinin bunu kendinin belirlemesi gerekir.
Bu sürenin illa yazılı olarak da belirlenmesi gerekmez. İşin niteliği ve işyerinin durumu bu süreyi kendiliğinden bile belirleyebilecektir.
Örneğin sabah 9’da muayeneye başlayan bir doktorun poliklinik sekreterinin en geç 9’da yerinde olması beklenir. Aksi takdirde hastaların beklemesi gerekecektir.
Benzer şekilde bir fırında ekmek çıkarılacaksa, fırıncının tam saatinde yerinde olması gerekir; aksi takdirde ekmek satışı aksayacaktır.
Yine de mesai başlangıç saatinin ne kadar tolere edileceği en çok da işverenle ilgilidir. İşverenin bu konudaki toleransı uygulamaya da yön verecektir.
İşe geç kalmaların izinden düşülmesi
Bazı işyerlerinde de işçinin işe geç kaldığı dakikaların toplandığı ve her 7,5 ya da 8 saatin karşılığında işçinin yıllık izninden bir günün düşüldüğü görülür.
Bu tip işyerlerinde temel amaç işçinin geç kalmasını engellemektir. Bu amaç anlaşılır olsa bile, uygulamanın doğru olduğunu söylemek mümkün olmaz. Yıllık ücretli iznin varoluş amacı, işçinin dinlenmesini sağlamaktır.
Bunun için yıllık iznin bölünmesi bile kurala bağlanmış (mustafabaysal.com/yillik-iznin-bolunmesi-sartlari-degisti) ve işçinin bu iznini mümkün olduğunca tek seferde kullanması teşvik edilmiştir.
Hal böyleyken işe geç kalınan dakikaların toplanması ve bunların senelik izinden düşülmesi yasal olmadığı gibi; bu şekilde düşülen izinler için işçi dava açarsa tüm bu günlere ait izin ücretlerini alma hakkına sahip olacaktır.
İşe geç gelen personele nasıl davranmalı?
İşçinin işe geç gelmesine işveren tarafından tepki verilmesi normaldir. Para kazanma amaçlı bir işyerinde işveren işçisinden kurallara uymasını elbette bekler ve bunun karşılığında da işçisine ücret öder.
İşçi işe geç geldiğinde işveren şu basit bilgiyi aklında tutmalıdır: “İşçi işe geç kaldığı için hemen işten çıkarılamaz.”. Bu nedenle işverenin tercih edebileceği iki seçenek vardır. İlk olarak işveren bunu görmezden gelebilir ki; bu tamamen işverenin takdirindedir.
İkinci seçenek ise bu durumu tutanağa bağlamaktır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi işe geç kalma nedeniyle işten çıkarmanın en önemli şartı; bu geç kalmaların artması ve işin düzenini bozmasıdır. Bunu ise tutanakla ve mümkünse işçinin de imzasını alarak kayıt altına almak ileride ispat bakımından işe yarayabilir.
İşe geç kalan personel tazminat vermeden çıkarılamaz mı?
Böyle bir soruyu özellikle sordum; çünkü böyle genel ve yaygın bir inanış olduğunu görüyorum. Makalenin ilgili kısmında da açıkladığımız gibi, işçinin geç kalmaları artar ve bunun da işe olumsuz etkisi olursa işçi tazminatsız işten çıkarılabilir.
Ancak işçi birkaç kez ve işe de büyük bir olumsuz etkisi olmaksızın geç kalmışsa ve işveren işçisini yine de işten çıkarmak istiyorsa, bu işverene tavsiyem tazminat ödemesi yönünde olacaktır. Yoksa işçi dava açarsa büyük ihtimalle kazanacaktır. Çünkü bu şekilde birkaç defa geç kalma, işveren açısından bir haklı fesih nedeni olmayacaktır.
SONUÇ
İşe ne kadar geç kalınabilir? 15 dakika mı yoksa yarım saat mi? Cevabını yukarıda uzun uzun verdik; ama kısaca özetlemek gerekirse, böyle bir sürenin olmadığını söyleyebiliriz.
Önemli olan işçinin işe ne kadar süre geç kaldığı değil, ne kadar sıklıkla geç kaldığı ve bu geç kalmaların işyerine ve işe olan etkisidir.
İşçinin çok önemli sonuçlar doğuran birkaç geç kalması onun tazminatsız çıkarılmasına sebep olabilirken, bir başka işçinin önemsiz sonuçlar doğuran defalarca geç kalması aynı sonuca sebep olmayabilir.
