İşçilerin işyerinde uymakla mükellef oldukları kurallar her şeyden önce İş Kanunu ile belirlenmektedir. Bunun dışında işyeri özelinde, İş Kanunu hükümlerine aykırı olmaması kaydıyla iş sözleşmesi ile ve işyeri uygulama yönetmelikleri ile de işçilerin riayet etmesi gereken kurallar belirlenebilir. Peki, işçinin siyaset yapması yasak mıdır?
İşçinin siyaset yapması
Bu yazının konusu olan siyaset yapma, belli bir siyasi partinin propagandasını işyerinde yapmak, bir siyasi partiye oy istemek ya da bir başka siyasi partiyi eleştirmek şeklinde anlaşılmalıdır.
Yoksa memleketin genel siyasi iklimi hakkında insanların düşüncelerini açıklaması bu yazının konusu değildir. Herkes gibi işçilerin de siyasi düşüncesinin mevcut olması ve yeri geldiğinde bunu işyerinde dillendirmesi doğal kabul edilse gerekir.
İşyerinde siyaset yasaklanabilir mi?
Öncelikle ana mevzuatımız olan İş Kanununa bakalım. Burada, siyaset yapmanın işyerinde yasak olduğuna dair bir hüküm bulunmamaktadır. O halde iş sözleşmesine ve işyeri uygulama yönetmeliklerine bakmamız gerekir.
Eğer iş sözleşmesinde, işyerinde siyaset yapılmayacağı açık bir şekilde yazılmışsa, bu durumda işçinin bu şartı kabul ederek işe girdiği varsayılır. Aynı şekilde, işyeri iç yönetmeliğinde siyaset yasağına dair açık bir hüküm varsa, bu kurala itiraz etmeyen işçi e artık siyaset yasağını kabul etmiş olacaktır. Bu işçiler için siyaset yapmanın yasak olduğunu söyleyebiliriz.
İşyerinde siyaset yapmak yasak mı?
Ne işçinin iş sözleşmesinde ne de işyeri uygulama talimatnamelerinde siyaset yapılmasına dair bir yasak yoksa ne olacaktır? Bu noktada, İş Kanununun genel hükümlerinin dikkate alınması gerektiğini düşünüyorum.
Şöyle ki; siyaset yapmak başlı başına ayıp ya da hukuksuz bir iş değildir. Hatta teşvik edilen ve normal karşılanan bir davranıştır.
O nedenle sadece siyaset yaptı diye hiçbir işçinin işten çıkarılamayacağı düşüncesindeyim. Özellikle işverenle aksi yönde bir siyasi düşünceye sahip olan işçi hakkında daha da dikkatli olunması gerektiği kanaatindeyim.
Siyaset yapan işçi işten çıkarılmaz mı?
Elbette çıkarılabilir. İşçinin siyaset yapması, aşağıda yazılı sonuçlardan birine sebep oluyorsa, bu işçinin iş akdi işveren tarafından haklı nedenle feshedilebilir:
- İşçinin siyaset yapmak için mesai sürelerine uymaması
- Siyaset yapan işçinin bu nedenle işini aksatması
- İşçinin yaptığı siyasetin işyerine ya da işverene açık ve somut bir olumsuz etkisinin olması
Dolayısıyla salt siyaset yapmak fiili değil; bunun işyerine etkileri ve sonuçları da değerlendirilerek bir karara varılmalıdır.
Yargıtay kararlarında işçinin siyaset yapması
Aşağıdaki Yargıtay kararları konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır:
“… Tüm dosya içeriğinden davacının 24.09.2013 tarihinde başka bir işçiye, bir siyasi partinin üye giriş beyannamesi doldurttuğu ve imzalattığı anlaşılmakta ise de; davacı işçinin davranışının genel bir propaganda amacı taşımadığı, iş yerinde olumsuzluğa yol açmadığı gibi şirket Disiplin Yönetmeliğinin 5. maddesinde belirtilen eylemlerin yaptırımının da açıklanmadığı, davacının davranışı ile fesih arasında açık bir orantısızlık olduğu, bu sebeple işveren feshinin haklı nedene dayanmadığı gibi geçerli fesih halinin de bulunmadığı anlaşılmakla davacının işe iadesi yerine yerinde olmayan gerekçe ile davanın reddi hatalıdır…” (9 Hukuk, 2014/34062 K.).
“… Somut olayda, davacının iş akdi, 27.09.2013 tarihli fesih bildirimi ile iş saatleri içinde başka işlerle ilgilenmek, iş yerinde siyasi faaliyette bulunmak nedeni ile 4857 sayılı İş Kanununun 25/II maddesi uyarınca tazminatsız olarak feshedilmiştir.
Tüm dosya içeriğinden davacının 22.09.2013 tarihinde şirket çalışanlarına bir siyasi partinin belediye başkan aday adayını desteklemeleri için e-mail gönderdiği anlaşılmakta ise de; davacı işçinin davranışının genel bir propaganda amacı taşımadığı, iş yerinde olumsuzluğa yol açmadığı gibi şirket Disiplin Yönetmeliğinin 5. maddesinde belirtilen eylemlerin yaptırımının da açıklanmadığı, davacının davranışı ile fesih arasında açık bir orantısızlık olduğu, bu sebeple işveren feshinin haklı nedene dayanmadığı gibi geçerli fesih halinin de bulunmadığı anlaşılmakla davacının işe iadesi yerine yerinde olmayan gerekçe ile davanın reddi hatalıdır…” (9 Hukuk, 2014/36932 K.).
“… Davacının yerel medyaya yansıyan görüntü ve habere göre raporlu olduğu dönemde kamu işçisi olduğu halde sokakta siyasi propaganda yaptığı anlaşılmıştır. Bu eylem haklı değil geçerli fesih nedeni oluşturur…” (7 Hukuk, 2015/4949 K.).
SONUÇ
İşçinin salt siyaset yaptığı için haklı nedenle iş akdinin feshedilmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin siyaset yapması iş sözleşmesiyle ya da itiraz etmediği işyeri uygulama yönetmeliğiyle yasaklanmışsa işçi işyerinde siyaset yapamaz.
Ayrıca iş sözleşmesi ya da işyeri uygulama yönetmeliği hükümlerinden bağımsız olarak; işçinin işyerinde siyaset yapması işçinin işlerini aksatmasına sebep oluyorsa ya da bu davranışın işyerine veya işverene olumsuz bir etkisi oluyorsa; işçi işten çıkarılabilir.
Böyle bir durumda dahi işverenin haklı fesih yapmadan önce geçerli nedene dayanan feshi düşünmesi gerekir. Eğer ortada çok ciddi sorunlar varsa ve İş Kanunu’nun 24/II maddesinde sayılı haklı fesih hallerinden birisi mevcutsa, elbette işçi haklı nedenle derhal de işten çıkarılabilir.
Fakat bunun sonucunda işçinin kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi önemli bir takım haklarını yitireceği unutulmamalıdır.
