İşçi raporu işverene vermezse ne olur?

İşçi hastalandığında ya da iş kazası geçirdiğinde, geçici iş göremezlik raporu alabilir. Uygulamada sağlık raporu olarak bilinen bu rapordan işverenin haberdar olması beklenir. Fakat işçi raporu işverene vermezse ne olur? Ya da işçi sağlık raporunu işverene vermek zorunda mıdır?

Sağlık raporu nedir?

Sağlık raporu ya da doğru kullanımıyla geçici iş göremezlik ödeneği, işçinin hasta olduğunu ve dinlenmesi gerektiğini gösteren bir belgedir.

Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulama Tebliğine göre de geçici iş göremezlik; sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde Kurumca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama halidir.

Rapor parasının ne olduğunu ve hangi şartlarda alındığını daha önce yazmıştım, şu yazımdan detaylı bilgi de alabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/rapor-parasi-ya-da-gecici-is-goremezlik-odenegi-nedir/

İşçi sağlık raporunu işverene vermek zorunda mı?

İşçinin sağlık raporu alması demek, çalışmayacak ve haliyle işe de gidemeyecek olması demektir. Böyle olunca, işçinin aldığı sağlık raporundan işverenin derhal haberdar olması da beklenir.

Ancak işçinin sağlık durumuna göre, bu hemen mümkün olmayabilir. Yatak döşek yatan ya da kendinde olmayacak derece hasta olan bir işçiden raporu hemen işverene bildirmesi beklenemez.

Ancak böyle bir durumda dahi, imkân dâhilinde, en azından işverene bilgi verilmesi hem nezaketen hem de başka nedenlerle çok önemlidir.

Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulama Tebliğinin 14’üncü maddesine göre “İstirahat raporunun bir nüshası işyerlerine ibraz edilmesi için sigortalılara verilmek, bir nüshası Kuruma gönderilmek üzere en az iki nüsha olarak düzenlenir”.

Buradan da anlaşılmaktadır ki; işçi kendisine verilen rapor nüshasını işyerine ibraz etmekle mükelleftir.

Sağlık raporunu alan işveren ne yapar?

Tebliğ’in yine 14’üncü maddesine göre; sigortalıların aldıkları iş göremezlik belgesi ve sağlık kurulu raporlarının nüshalarını işverenlerine ibraz etmeleri üzerine işverenlerce, istirahatin başlangıç ve bitim tarihini göz önünde bulundurularak, “sigortalının istirahatli olduğu sürede çalışmadığına ilişkin belgeyi” düzenleyerek e-sigorta sistemi üzerinden Kuruma bildirilecektir.

O halde öncelikle “sigortalının istirahatli olduğu sürede çalışmadığına ilişkin belge”nin ne olduğunu bilmek gerekir.

İşçinin raporluyken çalışması

Sigortalı sağlık raporu aldığında, raporlu olduğu günlere karşılık rapor parası alması için bu işçinin “çalışmaması” gerekir. İşçinin çalışması halinde, SGK bu işçiye rapor parası ödemeyecektir.

İşte işverenler yukarıdaki belge ile birlikte, işçinin çalışmadığını ve istirahat ettiğini SGK’ya beyan etmiş olur ve böylece işçiye artık rapor parası ödenebilir.

İşçiye sağlık raporu teslim edilirse

Düzenlenen sağlık raporu işçiye de verilmişse, işçi artık bunu işverene ibraz etmek zorundadır. İşyerine gidecek durumda olmayan işçi, gerekirse akıllı telefon ile raporun fotoğrafını çekip işverene gönderebilir ve rapor sonunda da aslını işverene teslim edebilir.

İşçiye sağlık raporu teslim edilmezse

Hemen yukarıda, işçinin kendisine verilen raporu işverene ibraz etmek zorunda olduğunu söylemiştim. Peki, ama ya işçiye sağlık raporunun bir örneği elden verilmezse ne olur?

Bu durumda her şeyden önce işçinin işyerini arayarak raporu bildirmesi gerekir. İşçi bunu da yapmazsa ne olur?

Sağlık raporu sonrası işverenin yapması gerekenler

“İstirahatli Olan Sigortalıların İşyerinde Çalışmadıklarına Dair Bildirimin İşverenlerce Sosyal Güvenlik Kurumuna Gönderilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ”e göre; işverenin yapması gerekenler şunlardı:

• Bildirimin, https://www.sgk.gov.tr internet adresinde “İŞVEREN” menüsü, “Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi”, “Kullanıcı Şifre Ekranı”, “Çalışılmadığına Dair Bildirim İşlemleri”, “Giriş” bölümünde yer alan bilgiler kaydedilmek suretiyle işverenler tarafından sigortalıların hak ettikleri istirahat süresinin bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait aylık prim hizmet belgesinin verileceği son gün mesai bitimine kadar elektronik ortamda Kuruma gönderilmesi zorunludur
• Aylık prim hizmet belgesinde eksik gün nedeni olarak geçen 01 kodu ile (istirahat) bildirilen sigortalılar için bu bildirim çalışılmadığına dair bildirim yerine geçer.
• Bildirimi göndermeyen veya 5 inci maddede belirtilen süre dışında gönderen işverenler hakkında Kanunun 102 inci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendine göre idari para cezası uygulanır

Ancak yukarıdaki tebliğ 30/09/2021 tarihinde YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIŞTIR. Bundan böyle, kaldırılan tebliğde yer alan hükümler yerine Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği, 2016/21 ve 2017/26 sayılı Genelgeler dikkate alınacaktır.

İşçi sağlık raporunu işverene vermezse?

Böyle bir durumda işveren, rapordan haberinin olmadığını ve bu nedenle gerekli bildirimleri yapamadığını belirterek, maruz kaldığı idari para cezaları için işçiye rücu edebilir mi?

Açıkçası işçi, işverene raporunu bildirmese bile, ilgili sağlık kuruluşu sağlık raporunu SGK’ya bildirir ve SGK’ya elektronik ortamda gönderilen belgeler de işverenin SGK ekranına otomatik düşer.

Ayrıca işçinin rapor alması halinde, işverenlerin sistemde kayıtlı telefon numaralarına gerekli uyarılar da gelir.

O halde işverenin, böyle bir durumda işçisine “raporu kendisine ibraz etmediği” için kızmaya da hakkı yoktur.

Sağlık raporu elde düzenlenmişse ne olur?

Sistemsel bir arıza nedeniyle ya da başka bir sebeple sağlık raporu elektronik ortamda düzenlenmeyebilir ve tamamen elde düzenlenmiş olabilir. Böyle bir durumda işçinin elbette bun raporu işverene ibraz etmesi gerekir ve beklenir.

Sağlık raporu bildirmeme cezası

İşçiye verilen istirahat raporunun işveren tarafından onaylanması ve çalışmadığına dair bildirimin yapılması gerektiği halde bunlardan herhangi birini yapmayan işveren hakkında brüt asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanır.

Eğer yasal süreler geçtikten sonra işveren bu işlemleri yaparsa, bu defa ceza miktarı azalır ve brüt asgari ücretin onda biri oranında idari para cezası uygulanır.

SONUÇ

Konunun biraz kafa karıştırıcı olduğunun farkındayım; bu nedenle şu sorunun cevabını bir de özet olarak vermek istiyorum: İşçi raporu işverene vermezse ne olur?

Bu sorunun cevabını ihtimallere göre verelim:

İhtimal 1: İşçinin sağlık raporu elektronik ortamda düzenlendi; ancak işçi raporu işverene vermedi ya da işvereni telefonla bile aramadı. İşveren de rapor onayını veya gerekli bildirimleri yapmadı, idar para cezasına maruz kaldı: Elektronik ortamda düzenlenen istirahat raporları işverenin ekranına düşeceğinden, işveren artık “bundan haberim yoktu, işçi haber verseydi” diyemez.

İhtimal 2: İşçinin sağlık raporu tamamen elde düzenlendi, işçi raporu işverene vermedi, daha sonra raporla ilgili bildirimleri yapmamaktan dolayı işverene idari para cezası uygulandı: Burada hata işçidedir ve kanaatimce işveren ödediği ceza için işçisine rücu edebilir.

Tavsiye: İşverenler, SGK sistemine telefon ve e-posta bilgilerini mutlaka girmeli ki; işçi istirahat raporu aldığında, işverene otomatik bildirim gelsin.

İşçinin raporu işverene bildirmemesi hakkında sık sorulan sorular: