Kamu kurumlarında çok az rastlansa da işçi kadrosunda çalışan kimsenin memurlara amirlik yapacak bir pozisyondan görevlendirildiği görülebilir. Teknik olarak işçi ve memur arasında iyi/kötü ayrımı yapılamaz elbette; ancak burada şu soru gündeme gelebilir: İşçi memurun müdürü olabilir mi? İşçi amir olabilir mi?
İşçinin amirlik yapması
İster işçi, ister sözleşmeli personel, isterse de memur olsun; bunların üçü de 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda sayılı istihdam türlerindendir: https://mustafabaysal.com/657de-yer-alan-istihdam-sekilleri/
Öyle ki; bunların üçü de esasen dayanağını 657’den alsa da çalışma koşulları bakımından farklı mevzuatlara tabidir. Buna göre;
- Memurların çalışma şartları 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile belirlenir.
- İşçilerin çalışma şartları 4857 sayılı İş Kanunu ile belirlenir.
- Sözleşmeli personelin çalışma şartları Cumhurbaşkanlığı tarafından yürütülen Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar ile belirlenir.
Kamu görevinin yürütülmesi
Kamu kurumlarında yapılan iş esasen bir kamu görevinin yerine getirilmesinden ibarettir. Bu görev bazen eğitimle, bazen güvenlikle ya da bazen sağlıkla ilgili bile olsa; temelde bir kamusal faaliyet yürütülmektedir.
Kamu görevinin kimler eliyle yürütülebileceği 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4’üncü maddesinde “Kamu hizmetleri; memurlar, sözleşmeli personel ve işçiler eliyle gördürülür” şeklinde ifade edilmiştir.
Görüleceği üzere burada da istihdam türleri arasında bir ayrım yapılmamış ve üçünün de kamu hizmetlerini görme faaliyetini yerine getirebileceği belirtilmiştir.
Ancak Anayasa’nın 128’inci maddesi ile yine 657 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinde “kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerin memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görüleceği” hassaten ifade edilmiştir.
Tedviren görevlendirme
Konuyu izah etmeden önce “tedviren görevlendirme” kavramından bahsetmek gerekir. Kamu kurumlarında işlerin yürümesi esas olup örneğin bir müdürlük pozisyonunun boş kalması durumunda, bu göreve asaleten atanacak olanın taşıması gereken şartlara EN YAKIN kişinin görevlendirmesine tedviren görevlendirme denir.
Buradaki görevlendirme istisnai ve geçici olup amaç, bu önemli pozisyonun boş kalması neticesinde kamu hizmetlerinde bir aksama yaşanmasının önüne geçmektir ve tedviren görevlendirilen kişinin bu kadroda hak iddia etmesi mümkün olmaz.
Memur yoksa işçi amir olabilir
Yukarıdaki tedviren görevlendirme kavramından anlaşılmış olmalıdır ki; amirlik görevinin boş olması durumunda öncelikle bu boşluğun memur aracılığıyla doldurulması gerekir. Bir tek memur bile varken, herhangi bir birimde boş müdürlük ya da şeflik makamına geçici bile olsa bir işçinin atanması yasal değildir.
Her şeyden önce böyle bir uygulama 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ruhuna aykırı olacaktır. Kanuna göre memurlar ile amirleri arasında hiyerarşik bir ilişki vardır ve amirlerin memurlara aylıklı/aylıksız izin vermekten soruşturma izni vermeye kadar birçok yetkisi bulunur. Hâlbuki memur ile işçi arasında böylesine bir hiyerarşi ilişkisi kurulamaz.
SONUÇ
Öncelikle şunu vurgulamam gerekir ki; hiçbir mevzuat metninde işçinin memurun amiri olamayacağına dair açık bir hüküm bulunmaz.
Ancak böyle bir hükmün olmaması, işçinin memurlara amirlik/müdürlük yapabileceği anlamına gelmez. Bunun sebeplerini yukarıda izah ettim.
Bir kamu kurumunda “asli ve sürekli görevleri” yapma görevi kendisine Anayasa ile verilen memurlar dururken işçiyi amir/müdür yapmak doğru olmayacağı gibi kurumdaki çalışma barışını da muhakkak bozacaktır.
Boşta bir amir kadrosu varsa ve bu kadronun şartlarını taşıyan memur yoksa, işçi görevlendirmek yerine mevcut olması halinde bir memur görevlendirmek daha doğru olacaktır. Ancak ilgili birimde memur yoksa, tedviren olmak kaydıyla işçinin diğer işçilere amir olarak görevlendirilmesi kabul edilebilir bir işlem olacaktır.
Bir soru bir cevap:
Kadrolu işçi müdür olarak görevlendirilebilir mi?
İşçini çalıştığı birimde ya da benzer birimde amir ya da memur hiç kimse yoksa; ancak bu durumda ve geçici olarak işçinin müdür olarak görevlendirilmesi mümkün olabilir. Bu durumda işçiye müdürlük yaptığı için vekalet ücreti ödenmez ve memur geldiği anda müdürlük görevi memura devredilir.
