Kıdem tazminatının hangi durumlarda ödeneceğini anlatan birçok makale okumuşsunuzdur. Ben de kıdem tazminatı alma şartlarını pek çok yazımda kaleme aldım. Bu defa tersten bakalım ve şu sorunun cevabını bulalım: Hangi hallerde kıdem tazminatı ödenmez?
Kıdem tazminatı ödenmeyecek haller
Evet, mantıken hangi hallerde kıdem tazminatının ödeneceğini ortaya koymamız ve geri kalan durumlarda ödenmeyeceğini söylememiz gerekir. Fakat bazen daha pratik olması bakımından, özellikle yaygın bazı durumlar başta olmak üzere, kıdem tazminatının hangi durumlarda ödenmeyeceği de merak edilebilir.
Böylece işveren, işçisine kıdem tazminatı ödemeyeceğini bilirse hem yanlışlıkla ödeme yapmak külfetinden kurtulur hem de bunun tersi durumlara ödemesi gerektiğini bilir.
Kıdem tazminatı alma şartları
Her şeyden önce, kıdem tazminatı alma şartlarını merak ediyorsanız şu yazıma göz atmanızı öneririm: https://mustafabaysal.com/kidem-tazminati-alma-sartlari/
Yine de kısaca özetlemem gerekirse; kıdem tazminatı almanın ilk şartı kıdemin en az bir yıl olması ve ikinci şartı ise iş akdinin kıdem tazminatı almayı hak edecek şekilde sona ermiş olmasıdır.
Hangi durumlarda kıdem tazminatı verilmez?
Gelelim esas konumuza; kıdem tazminatının, aşağıdaki hallerin varlığında ödenmesi gerekmez:
- İşçinin kıdemi 1 yıldan az ise (Buradaki kıdem, işçinin işverenin işyerlerinde geçen kıdemi ifade etmektedir. İşçinin çalışma hayatındaki genel kıdemi değildir)
- İşçinin kıdemi 1 yıl ve üstünde olsa bile, İşçi haklı bir nedeni yokken istifa etmişse
- İşçinin kıdemi 1 yıl ve üstünde olsa bile, İşveren işçiyi haklı bir sebeple işten çıkarmışsa
Yukarıdaki üç durum haricinde işçinin kıdem tazminatının ödenmesi gerekir. Burada artık işçinin sözleşmesinin belirli ya da belirsiz, kısmi ya da tam süreli olması sonucu değiştirmeyecektir.
Şimdi yukarıdaki listedeki durumları kısaca ele alalım.
Kıdemi bir yılın altında olan işçiye kıdem tazminatı ödenmez
İşçinin işverenlik bünyesindeki kıdemi bir yılın altındaysa, diğer başka durumlara bakmaya bile gerek olmaksızın işçiye kıdem tazminatı ödenmeyecektir. İşçinin kıdemi bir yıldan bir gün bile az olsa, yine de kıdem tazminatı ödenmesine gerek yoktur.
İstifa eden işçiye kıdem tazminatı ödenmez
Ortada haklı bir nedeni yokken istifa eden işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekmez. İşçinin örneğin yeni bir iş bulduğu için, maaşı beğenmediği için, canı istemediği için ve benzeri sebeplerle istifa ettiği hallerde, işçinin kıdemi ne olursa olsun, işçiye kıdem tazminatı ödenmesine gerek yoktur.
İşçinin haklı sebeplerinin neler olduğunu şurada izah etmiştim: https://mustafabaysal.com/9-maddede-iscinin-hakli-nedenle-fesih-sebepleri/
İşverenin haklı sebeple çıkardığı işçiye kıdem tazminatı ödenmez
İşverenin haklı bir sebebe dayanarak işçiyi işten çıkardığı hallerde, işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekmez. İşçinin örneğin iki iş günü üst üste mazeretsiz işe gelmediği, bir başka işçiyle kavga ettiği ya da işyerinde hırsızlık yaptığı ve benzeri durumlarda, işveren işçisini kıdem tazminatı ödemeden işten çıkarabilir.
İşverenin hemen yukarıda andığım haklı fesih sebeplerinin neler olduğunu şu yazımda bulabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/14-maddede-isverenin-hakli-nedenle-fesih-sebepleri/
SONUÇ
Hangi hallerde kıdem tazminatı ödenmeyeceğini yukarıda açıkladım. Ancak hatırlatmak isterim ki; işveren isterse işçisine elbette kıdem tazminatı ödeyebilir. Yani bir işçi istifa ettiğinde, işverenin bu işçiye kıdem tazminatı ödemesinin önünde yasal bir engel yoktur.
Ayrıca bilinmesi gerekir ki; haklı neden olmadan işten ayrılmak anlamına gelen istifa sonucunda kıdem tazminatı alınabilen istisnai durumlar vardır. Bunların neler olduğunu şurada görebilirsiniz: https://mustafabaysal.com/istifa-eden-isci-kidem-tazminati-alabilir-mi
Konu ile ilgili sık sorulan sorular:
İşveren işçiyi tazminatsız işten çıkarabilir mi?
İşveren işçisini öylesine ve canı istediğinde tazminatsız işten çıkaramaz. Bunun için işçinin kıdem tazminatını alamayacak şekilde işten ayrılması ya da işverenin haklı nedenle işçiyi işten çıkarması gerekir.
Kendi isteğiyle işten ayrılan nasıl tazminat alır?
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçi, bildiğimiz anlamda istifa etmişse, kıdem tazminatı alamaz. Ancak adı istifa olsa da bu işçi aslında haklı bir nedene dayanarak işi bırakmışsa, arabulucu başvurusu yaparak ve uzlaşamazsa dava açarak kıdem tazminatını alabilir.
