Haklı fesih yapan işçi işsizlik maaşı alabilir mi?

Haklı fesih yapan bir işçi hem işsizlik maaşı alabilir hem de alamaz. Cümlenin kafa karıştırıcı olduğunun farkındayım. Ama neden böyle bir cevap verdiğimi, aşağıda açıklayacağım. O halde, beraber bakalım; haklı fesih yapan işçi işsizlik maaşı alabilir mi?

İşsizlik maaşı nedir?

Çalışan ve sigortalı olan her işçiden, her ay belirli oranda işsizlik sigortası primi kesilmektedir. İşte, işten ayrılan ya da çıkarılan işçiye belirli hallerde ödenen ve onun gelirden yoksun kaldığı bu dönemde destek amaçlı yapılan ödemeye işsizlik maaşı denilmektedir.

İşsizlik maaşı alma şartları

Yukarıdaki tanımda da belirttiğimiz üzere; işsizlik maaşı ancak bazı hallerin varlığı durumunda ödenir. Daha net bir ifadeyle, işten ayrılan işçi her halde ve şartta işsizlik maaşına hak kazanmaz.

Bu şartların neler olduğunu daha önce yazmıştık: mustafabaysal.com/issizlik-odenegi-alma-sartlari

Yine de kısaca özetlemek gerekirse;

• İşçinin işten haklı bir nedeni varken ayrılması ya da işverenin işçiyi, işçinin kusuru yokken çıkarması gerekir.
• İşten çıkış yapılan tarihten geriye doğru son 3 yılda, işçinin en az 600 gün sigorta primi olmalıdır.
• İşten çıkış yapılan tarihten geriye doğru son son 120 gündür işyerinde çalışıyor olması gerekir.

Burada bir takım teknik detaylar vardır. Bunlara hâkim olmak için şu yazılara göz atabilirsiniz:

mustafabaysal.com/issizlik-maasi-icin-son-120-gun-icinde-kesinti-sayilmayan-haller-neler

mustafabaysal.com/issizlik-maasi-kaldigi-yerden-devam-eder-mi

Haklı fesih nedir?

Haklı fesihten bahsetmememiz için, kural olarak işverenin bir kusurunun olması gerekir. İşçi bakımından haklı fesih sebepleri İş Kanunu’nun 24üncü maddesinde tek tek sayılmıştır: mustafabaysal.com/9-maddede-iscinin-hakli-nedenle-fesih-sebepleri

Haklı fesih; İş Kanunu’nun 24üncü maddesinde yer alan sebeplere dayanarak, işçinin iş sözleşmesini TEK TARAFLI ve DERHAL feshetmesi olarak tanımlanabilir.

Bu feshin iki temel unsuru vardır:

• Tek taraflılık
• Derhal gerçekleşmesi

Yani işçi bu beyanını ortaya koyarken, işverenin onayını almak zorunda değildir ve işten ayrılmak için herhangi bir süreyi beklemesi gerekmez.

İşsizlik maaşı SGK kodları

Bilindiği üzere işsizlik maaşını ödeyen kurum İşkur’dur. İşkur bu ödemeyi kişisel kanaatine ya da değerlendirmesine göre yapmaz. Peki neye göre işsizlik maaşı bağlar ya da bağlamaz?

Burada İşkur’un esas aldığı tek kriter, işçi için SGK’ya bildirilen çıkış kodlarıdır. Bir işçi işten çıktığında işveren SGK’ya onun çıkışını bildirmek zorundadır. İşte bu bildirimi yapan işverenin, bir de çıkış kodu bildirmesi gerekir.

Şu yazımızda SGK çıkış kodlarının ne olduğunu ve hangi kodlara işsizlik maaşı bağlanacağını açıklamıştık: mustafabaysal.com/hangi-sgk-cikis-kodlarina-issizlik-maasi-baglanir

Dolayısıyla, işçi hangi gerekçeyle işten çıkmış ya da çıkarılmış olursa olsun, işsizlik maaşı bakımından sonucu belirleyen tek şey, işverenin kod bildirme hususundaki inisiyatifi olacaktır.

Haklı fesih yapan işsizlik maaşı almalı ama?

“Ama” diye bitirdim; çünkü genelde sonuç, ne yazık ki olumsuz olmaktadır. Önce şunu net olarak söyleyebiliriz ki; gerçekten de İş Kanunu’nun 24üncü maddesinde göre haklı fesih yapan bir işçi, işsizlik maaşına hak kazanacaktır.

Bu durum adeta “1+1=2” kadar gerçektir. Ama sorun tam da burada başlamaktadır. Dedim ya, SGK çıkış kodunu bildirecek olan işyeridir ve bu tip durumlarda işverenler, işçiyle sorun yaşadıkları için “istifa” gibi diğer kodlarla bildirim yapabilmektedir.

Sonuç: Bağlanmayan işsizlik maaşı!

Mahkeme kararıyla işsizlik maaşı

Şimdi gelin, durumu özetleyelim. Hatta bir örnek üzerinden gidelim:

• Maaşı zamanında ödenmeyen işçi 24üncü madde kapsamında haklı fesih yapmış olsun.
• Haklı fesih bildirimi işverene ulaşsın.
• İşveren işçinin çıkışını normalde 25 koduyla bildirilmesi gerekir.
• Ancak işveren, işçisini zor durumda bırakmak için 3-İstifa kodunu SGK’ya bildirmiştir.
• İşçi İşkur’a başvurur ve işsizlik maaşını talep eder.
• İşkur, 3 koduyla çıkış verildiği için, işsizlik maaşı bağlamaz.

İşçi bunu kabul etmek zorunda değildir. Ancak kısa vadede yapabileceği bir şey de yoktur. Yapması gereken; kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, maaş ya da fazla mesai gibi alacakları için hukuki süreci başlatmaktır.

Arabulucuda işverenle anlaşırsa ya da açacağı davayı kazanırsa, işçinin bu defa İşkur’dan geriye dönük işsizlik maaşı alma hakkı olacaktır. Nasıl olacağını ve ayrıntılarını şu yazımızda açıklamıştık: mustafabaysal.com/mahkeme-karariyla-issizlik-maasi-alinmasi

SONUÇ

Haklı fesih yapan işçi, işsizlik maaşına hak kazanır mı? Kesinlikle evet. Peki İşkur işsizlik maaşı bağlar mı? Çoğu zaman hayır!

İş Kanunu’nun 24üncü maddesinde yazılı sebepler gerçekten varsa ve işçi de bunlardan biri nedeniyle haklı fesih yaparak işten ayrılmışsa, kural olarak işsizlik maaşına hak kazanacaktır.

Ancak İşkur, işsizlik maaşını bağlama ya da bağlamama kararını tek bir kritere göre vermektedir: SGK’ya bildirilen çıkış kodu.

İşte, işçi her ne kadar haklı nedenle fesih yapmış olsa da işveren işçisinin çıkışını başka bir nedenle SGK’ya bildirebilir; örneğin işçiyi 3 koduyla istifa etmiş gösterebilir.

Böyle bir durumda işçiyi uzun ve yorucu bir süreç bekliyor demektir. Çünkü işçi haklı olduğu konusunda en açık delillere bile sahip olsa, İşkur bunlarla ilgilenmemekte ve işçiden bir mahkeme kararı getirmesini istemektedir.

Haklı nedenle fesih yaptığında SGK çıkış kodu olarak 25 yerine, işsizlik maaşı bağlanmayan başka bir kod bildirilen işçinin yapması gereken, ödenmeyen hakları için işverene dava açmak ve davayı kazanırsa, kesinleşmiş mahkeme kararını İşkur’a götürerek, işsizlik maaşını toplu olarak talep etmektir.