Devlet Memurları Kanunu’nda evlat edinmenin teşvik edildiğini söylemek yanlış olmaz. Bunun en büyük delili; evlat edinen memurlara özel getirilen izin haklarıdır. Bu yazıda; evlat edinen memurun izin hakları konusuna yakından bakalım.
Memurun evlat edinmesi
Devlet memuru için doğum öncesi ve sonrası getirilen birçok hak; hem doğumun sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi için hem de doğum sonrası anne ve baba ile bebeğin sağlığını korumak içindir.
Aynı şekilde bir memur evlat ediğinde de birtakım haklara sahip olacaktır. Böylece Devlet Memurları Kanunu hem evlat edinmeyi teşvik etmiş hem de evlat edinme sonrası aile ile çocuğun birbirine alışması için kolaylık sağlamayı tercih etmiştir.
Memur evlat edinme izni
Memurlarda evlat edinme izinlerini üç ana başlıkta toplamak mümkün olur:
- Ücretli izin hakkı
- Ücretsiz izin hakkı
- Yarı zamanlı izin hakkı
Gelin, bu özel durumlara tek tek bakalım.
Evlat edinen memurun ücretli izin hakkı
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “mazeret izni” başlıklı 104’üncü maddesinde, evlat edinen memur için de bir ücretli mazeret izni hakkı tanınmıştır.
Buna göre; üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde memur olan eşlerine ücretli izin verilir. O halde; bu mazeret izninin kullanılması için aşağıdaki şartların bir arada bulunması icap eder:
- Memurun ya da memurun eşinin çocuk evlat edinmesi
- Evlat edinilen çocuğun 3 yaşını doldurmamış olması
Burada memurun tek başına ya da eşiyle evlat edinmesinin ya da memur olmayan eşin tek başına evlat edinmesinin bir önemi olmaz. Ancak çocuk mutlaka 3 yaşını doldurmamış olmalıdır. Evlat edinilen çocuk örneğin 4 yaşında olsa, bu mazeret izni gündeme gelmeyecektir.
Evlat edinen memura verilecek ücretli mazeret izni 8 hafta olacak ve bu süre çocuğun teslim edildiği anda başlayacaktır.
Bazı durumlarda; henüz evlat verme kararı olmadan da yetkili merciler çocuğu memura ya da eşine teslim edebilir. Bu istisnai durum meydana gelirse; bu izin hakkı yine çocuğun teslim anında başlayacak ve ayrıca evlat verme kararı beklenmeyecektir. Buradaki amaç; çocuk ile ailenin bir an önce kaynaşmasını sağlamak olsa gerekir.
Evlat edinen memurun ücretsiz izin hakkı
Devlet Memurları Kanunu’nun 108’nci maddesinde memurların aylıksız izin hakkı düzenlenirken, evlat edinen memurlar unutulmamıştır.
Buna göre; 3 yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde memur olan eşlerine, hemen yukarıda belirtilen 8 haftalık iznin veya biraz aşağıda izah edeceğim yarı zamanlı çalışma izninin kullanılması halinde bu iznin bitiminden itibaren ücretsiz izin verilir.
O halde; evlat edinen memurun ücretsiz izin hakkı aşağıdaki şartların bir araya gelmesi sonucunda ortaya çıkacaktır:
- Memurun evlat edinmesi
- Evlat edinilen çocuğun 3 yaşını doldurmamış olması
- 8 haftalık ücretli iznin tamamlanmış olması ya da bunun arkasına yarı zamanlı çalışma izninin kullanılmış olması
İşte bu durumda; evlat edinen memur 24 aya kadar ücretsiz izin alabilecektir. Eğer eşlerin her ikisi de memursa; yine en çok toplamda 24 ay olmak üzere; sırayla birbirine izleyen dönemler halinde bu izin eşlere kullandırılabilir.
Evlat edinen memurun yarı zamanlı çalışma hakkı
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun104’üncü maddesine göre; 3 yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde memur olan eşleri yarı zamanlı çalışma hakkına sahiptir.
Evlat edinen memurun yarı zamanlı çalışma hakkı aşağıdaki şekilde kullanılabilir:
- Memur doğum sonrası 8 haftalık evlat edinme ücretli iznini kullanır.
- Bu izin bittiği anda, isterse memura 2 ay boyunca günlük çalışma süresinin yarısı kadar çalışma hakkı verilir.
- İkinci evlat edinmede bu süre 4 ay ve üçüncü evlat edinmede 6 ay olarak uygulanır.
- Eğer evlat edinilen çocuk engelli ise bu süreler tek bir süre olarak ve 12 ay üzerinden uygulanır.
Evlat edinen memurun izin hakkı tablosu
Evlat edinen memurun yukarıda izah ettiğim izin haklarını aşağıdaki tabloda özet olarak da görebilirsiniz:
| Evlat edinen memura tanınan izin türü | İzin süresi |
|---|---|
| Ücretli izin | 8 hafta |
| Ücretsiz izin | 24 aya kadar |
| Yarı zamanlı çalışma hakkı/ izni | Duruma göre; 2, 4, 6 ya da 12 ay boyunca |
SONUÇ
Evlat edinen memurun izin hakları; yukarıda izah ettiğim üzere ücretli, ücretsiz ve yarı zamanlı olarak üçe ayrılabilir.
Memurların genel olarak ücretsiz izin haklarını merak ediyorsanız, şu yazım da işinize yarayabilir: https://mustafabaysal.com/memurlarin-ucretsiz-izin-hakki/
Bir soru bir cevap:
Evlat edinen memurun süt izni var mıdır?
Bu sorunun cevabı zannımca çok ilginç; çünkü Devlet Memurları Kanunu’nun süt iznini düzenleyen 104/D maddesinde yalnızca doğum yapan memurdan bahsedilmiş ve evlat edinen memur hiç anılmamıştır. Böyle olunca; evlat edinen memurun süt izni olmadığını söylemeliyiz.
Cevabı ilginç yapan ise; yine kanaatimce, evlat edinen memurun da çocuğunu emzirebilme ihtimalidir. Düşük bir ihtimal de olsa; doğum esnasında bebeğini yitiren bir anne, doğumun hemen ardından bir başka bebeği evlat edinebilir ya da evlat edinmek üzere teslim alabilir ve onu emzirmeye başlayabilir. Böyle istisnai bir durumun varlığında, kurumların inisiyatif kullanarak süt izni vermesi gerektiğine inanıyorum.
2 ay boyunca günlük çalışma süresinin yarısı kadar çalışma hakkı erkek memurlar için de geçerli mi?
Merhaba, kanun maddesinde “Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar” ifadesi kullanılmış. Bu nedenle, kanaatimce, evlat edinme gerçekleşmişse, her iki eş de yarım çalışmadan yararlanabilmelidir.