Evde temizlikçi kadın çalıştırmanın esasları
Gündelikçi, bakıcı ya da yardımcı adı altında evlerde özellikle kadın işçi çalıştırılması, günümüzde oldukça yaygınlaşmıştır. Bu işçilerin bir kısmı haftada bir gün, bir kısmi haftada 5 gün işe gelirken bazıları da düzensiz olarak ay içinde eve gelerek çalışmaktadır. Peki ev hizmetlerinde görev yapan bu işçilerle ilgili bilinmesi gerekenler ve uyulması gerekli kurallar nelerdir?
Ev hizmeti ne demek?
Öncelikle ev hizmetinin tanımını yaparak yazıya başlamak isterim. Çünkü bu yazının konusu işçilerin yapacağı iş ev hizmetleri olacaktır. Buna göre ev hizmetleri; evin içinde yaşayan aile bireylerince yapılabilecek aşağıdaki işlerin ve benzeri gündelik işlerin aile bireyleri haricindeki kişiler tarafından yapılmasıdır.
- Temizlik
- Yemek
- Çamaşır yıkama
- Ütü
- Alışveriş
- Bahçe işleri
- Çocukların, yaşlıların veya özel bakıma ihtiyacı olan diğer kişilerin bakımı
Ev sahibi, işveren mi çalıştıran mı?
Bu konuda mevzuatımız bir ayrıma gitmiştir. Ev işlerinde çalıştırılan işçinin aylık çalışma süresine göre ev sahibinin unvanı değişecektir. Ev hizmetlerinde çalışan işçinin ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla ise, ev sahibi bu durumda işveren olarak kabul edilecektir. Ancak işçinin ev hizmetlerinde çalışma süresi aylık 10 günden az ise, bu durumda ev sahibi “çalıştıran” olarak kabul edilecektir.
10 gün ve üstünde işçi çalıştıran ev sahipleri
Bu işçilerin SGK’ya bildirilmesi gerekir. Bu bildirim “Ev Hizmetlerinde 10 Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirge” ile yapılır. Ev sahiplerinin bu bildirgeyi çalışmanın başladığı ayın son gününe kadar ikamet ettikleri yere en yakın SGK birimine vermeleri zorunludur. Ev işinde bu şekilde çalışan birden fazla kişi varsa, yukarıdaki bildirge her biri için ayrı ayrı doldurulacaktır. Tahakkuk eden sigorta primler tutarları da, işçinin çalıştırıldığı ayı takip eden ayın sonuna kadar SGK’ya ödenecektir.
10 günün altında işçi çalıştıran ev sahipleri
Evinde çalıştırdığı işçinin ay içindeki toplam çalışma günü 10’dan az olan ev sahipleri işveren sayılmamaktadır. Ancak yine de bunların da ödemeleri gereken primler vardır. İşçi çalıştırdıkları her gün için prime esas günlük kazanç alt sınırının % 2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı primi ödemekle yükümlüdürler. Bunların işyeri bildirgesi, sigortalı işe giriş bildirgesi ya da aylık prim ve hizmet belgesi, işten ayrılış bildirgesi düzenlenmesi gerekmemektedir.
Bu işçilerin Sosyal Güvenlik Kurumuna “Ev Hizmetlerinde 10 Günden Az Sigortalı Çalıştırılacaklara İlişkin Başvuru Formu” bildirilmesi gerekir. Bu form, işçinin çalışmaya başladığı ayın sonuna kadar verilmelidir. Ayrıca; çalışma 10 günden az sürmeye devam ediyorsa, bu formun her ay tekrar tekrar verilmesine de gerek yoktur.
Bu bildirim kolaylıkla e-devlet aracılığıyla da yapılabilmektedir. Yüzde 2 oranında prim, bankalardan ya da SGK internet sitesinden kartla da ödenebilmektedir. Yüzde 2 oranının karşılığı olan prim tutarı 2016 yılı için 1,1 TL’dir. Örneğin 9 gün çalıştırılan bir gündelikçi için ödenecek olan prim tutarı 9,90 TL olacaktır.
10 gün nasıl belirlenir?
Bunun hesabı da oldukça kolaydır. İşçinin ay içerisinde çalıştığı saatler toplanmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, gün hesabı yerine saat hesabının yapılması gerektiğidir. Örneğin eve ayda 10 gün gelen bir temizlikçi için peşinen çalışmasının 10 günü aştığını söyleyemeyiz. Bu işçinin tek tek her gün için çalışma saatleri toplanarak hesap yapılmalıdır. Bir başka deyişle, işçinin ay içinde fiilen yaptığı çalışma saatleri toplanmalı ve bulunan rakam 7,5’a bölünmelidir. Bu şekilde her 7,5 saatlik çalışma 1 gün olarak kabul edilecektir.
Yabancı bakıcı ya da temizlikçiler ne olacak?
Ev hizmetlerinde yabancı işçi çalıştırılması da mümkündür. Ancak yabancı işçilerin ayda 10 günün altında ev hizmetlerinde çalıştırılması mümkün değildir. Buna rağmen yapılan tespitlerde ay içinde 10 günden az yabancı işçinin çalıştırıldığı anlaşılırsa; bu işçiler 10 günden çok çalışan işçilerin şartları dahilinde işlem görecektir. Örneğin ayda 9 gün çalışan bir yabancı bakıcının sigorta primi %2 olarak uygulanmayacak, bu işçi ayda 30 gün çalışmış kabul edilecek ve sigorta işlemleri açısından ayda 10 gün ve üzerinde çalışan işçi gibi değerlendirilecektir.
SONUÇ
Ev hizmetlerinde sigortasız işçi çalıştırılması mümkün değildir. Bunun tespiti halinde ev sahibine 2016 yılı için 8.235,00 TL idari para cezası kesilmektedir. Ayrıca bu durumun süregeldiği her ay için de 3.294,00 TL idari para cezası daha uygulanmaktadır.
Evinde temizlikçi, gündelikçi ya da bakıcı gibi ev hizmetlerinin yürütülmesi için işçi çalıştıran ev sahipleri mutlaka işçiyi SGK’ya bildirmelidir. Özellikle ayda 10 günün altında çalışan ev hizmetleri işçisinin olması durumunda, bu işçi için SGK’ya günlük sadece 1,1 TL prim ödeneceği hatırlanmalıdır.
