Ev hizmetlerinde çalışanlar kıdem tazminatı alabilir mi?
Bir işveren yanında çalışan her işçinin kıdem tazminatı hakkı yoktur. Bunun nedeni, kıdem tazminatı almak için öncelikle İş Kanununa tabi olmanın gerekmesidir. Bir başka deyişle, ancak İş Kanunu kapsamında olan işçiler kıdem tazminatı alabilir. İş Kanunun sağladığı diğer haklar da böyledir. O halde ev hizmetinde çalışanlar yani bakıcılar, temizlikçiler ya da bahçıvanlar İş Kanununa tabi midir?
Ev hizmetinde çalışanların İş Kanunu bakımından değerlendirilmesi
İş Kanununun 4üncü maddesi, kimlerin kanun kapsamında olmayacağını belirtmektedir. Bu maddeye bakıldığında ise, ev hizmetlerinde çalışanların İş Kanunu kapsamında değerlendirilmeyeceğinin açık şekilde ifade edildiği görülür. O halde, ev hizmetlerinde çalışanlar İş Kanunu kapsamında değildir. Ancak evde görülen her hizmet, bu bağlamda kabul edilmemektedir. Evde yapılan hangi işlerin İş Kanunu kapsamında yer aldığına ve hangilerinin kanun kapsamına girmediğine birlikte bakalım.
Ev hizmetlerinde çalışanlar kimlerdir?
Öncelikle bu sorunun cevabının verilmesi gerekir. Bunun için Yargıtay kararları incelendiğinde aşağıda sayılı unvanlarla çalışanların ev hizmetlerinde çalıştığının kabul edildiği görülmektedir. Bu işçiler İş Kanununa tabi değildir.
- Aşçı
- Uşak
- Bahçıvan
- Temizlikçi
- Özel şoför (Aile bireylerini evden alarak alışverişe/gezmeye götüren ve boş zamanlarını evde geçiren)
Ev hizmetinde çalışan ancak İş Kanununa tabi olan işçiler
Yine Yargıtay kararlarını tetkik ettiğimizde, aşağıda belirtilen unvanlarda görev yapanların evde çalışmalarına rağmen, İş Kanunu kapsamında değerlendirildiğini görmekteyiz. Bu işçiler İş Kanununa tabidir ve kanunun getirdiği bütün haklardan faydalanırlar.
- Evde hasta bakan çalışan ya da hemşire
- Çocuk eğiticisi / bakıcısı
- Bekçi
İş Kanununa tabi olmayanlar hangi kanuna tabi?
Yukarıdaki listeden de görüleceği üzere evde aşçılık, uşaklık, bahçıvanlık, temizlikçilik ya da özel şoförlük yapanlar İş Kanununa tabi değildir. Bu çalışanların tabi olduğu kanun Borçlar Kanunudur. İşverenle aralarındaki uyuşmazlıkların genel hükümler çerçevesinde ve Borçlar Kanununa göre çözümlenmesi gerekir.
Ev hizmetinde çalışanların kıdem tazminatı hakkı var mı?
Bu sorunun cevabı da İş Kanununa tabi olup olmamakla ilgilidir. Yukarıda belirtilen unvanlarda ve ev hizmetlerinde çalışan aşçı, uşak, bahçıvan, temizlikçi ya da özel şoförün kıdem tazminatı alma hakkı yoktur.
Ancak evde çocuk bakan, bekçilik yapan ya da hasta bakıcılık yapan çalışan İş Kanunun tabidir ve kıdem tazminatından ihbar tazminatına kadar tüm haklara sahiptir.
SONUÇ
Bir çalışanın İş Kanununa tabi olması ya da olmaması önemli sonuçlar doğurur. İş Kanunu kapsamına girmeyen bir işçi kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı başta olmak üzere İş Kanununun sağladığı haklardan faydalanamaz.
Ev hizmetlerinde çalışan kişilerin İş Kanununa tabi olduğu ya da olmadığını peşinen söylemek ise mümkün değildir. Kişinin fiilen yaptığı işe bakılması gerekir.
Eğer evde aşçılık, temizlik, bahçıvanlık, özel şoförlük ya da uşaklık yapılıyorsa; bu çalışanlar ne yazık ki İş Kanunu kapsamında değildir ve dolayısıyla kıdem tazminatı ile İş Kanununun getirdiği diğer haklara sahip değildir.
Ancak evde yapılan iş hasta/yaşlı bakımı, çocuk bakıcılığı ya da bekçilik ise bu çalışanlar İş Kanununa tabidir ve doğal olarak kanunun sağladığı bütün haklardan faydalanırlar.
Merhaba,
Kanunun ev hizmetlerinde çalışanların kim olduğuna ilişkin bir açık var gibi görünüyor. Bununda ilgili Yargıtay 22. Hukuk Dairesi
Esas No:2013/35095 Karar No:2015/9308 K. Tarihi: 09.03.2015 kararında çocuk bakıcılarının iş kanunu kapsamında olduğu kararı verilmiş. Ancak bu karardan sonra resmi gazetede 1.4.2015 tarihinde yayımlanan tebliğde ev hizmetleri kapsamında çocuk ve yaşlı bakıcılığı bulunduğu görülüyor (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150401-16.htm).
Sizce tarihten sonra açılacak davalarda bu durum nasıl etkili olur?
Ancak evde çocuk bakan, bekçilik yapan ya da hasta bakıcılık yapan çalışan İş Kanunun tabidir ve kıdem tazminatından ihbar tazminatına kadar tüm haklara sahiptir.
Bu yazıda alıntı yaptığım yere ilişkin kararı bana gönderebilir misiniz?
Merhaba. Örnek bir karar: “u durumda tarafların gösterdikleri şahitler dinlenmeli, göreve ilişkin gösterecekleri tüm deliller toplanmalı ve yukarıda açıklanan ilke kararı doğrultusunda davacının ağırlıklı olarak ev hizmetleri kapsamında çalıştığının anlaşılması durumunda şimdiki gibi görevsizlik kararı verilmelidir. Çocuk ve hasta bakıcılığının baskın olduğu kanaatine varılır ise davaya bakmakla iş mahkemelerinin görevli olduğu kabul edilmeli ve işin esasına girilerek bir karar verilmelidir. Eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” (22 Hukuk, 2015/14619 E., 2015/17812 K.)