Engelliler devlet tarafından özel olarak korunması gereken bireylerdir ve kamu otoritesi de engelli bireyler için pozitif ayrımcılık örneği olan birçok düzenleme gerçekleştirmektedir. İstihdam da bu alanlardan birisidir. Peki ama engelli işçilerin çalıştırılabileceği işler nelerdir? Bir başka deyişle, engelli işçi her işi yapabilir mi?
Engelli kime denir?
Engelli; doğuştan ya da sonradan herhangi bir nedenle; bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişileri ifade eder.
Çalışma hayatını düzenleyen mevzuat açısından ise yukarıdaki tanıma ek olarak, tüm vücut fonksiyon kaybının en az yüzde kırk olduğu, ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurum ve kuruluşlarının engellilik sağlık kurulları tarafından düzenlenen raporlarla sabit olan kişiler engelli olarak kabul edilmektedir.
Engellilerin hakları
Engellilere tanınmış o kadar çok hak vardır ki, bunların hepsini bir çırpıda saymak zor olacaktır. Yine de genel bir bilgi edinmek açısından şu yazımızdan faydalanabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/engelli-haklari-indirimleri/
Engellilerin çalıştırılma koşulları
Çalışma hayatına dair birçok mevzuat düzenlemesi olsa bile, çalışma koşulları denince bakılması gereken ilk yer İş Kanunu ve onun alt mevzuatıdır.
İş Kanunu’nun 30’uncu maddesi işverenlerin engelli istihdam yükümlülüğü açıklar. (Bkz: https://mustafabaysal.com/isyerinde-calistirilmasi-gereken-engelli-isci-sayisi-nasil-hesaplanir/ )
Bu maddeye göre işveren engelli işçisini meslek, beden ve ruhi durumuna uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdür ve yer altı ve su altı işlerinde engelli çalıştırılamaz. İş Kanunu’nun engellilerin çalıştırılması bakımından getirdiği yegâne kural da budur.
Engelliler hangi işlerde çalıştırılamaz?
Bu sorunun cevabını vermek için mevzuatı taramak gerekir. Çünkü genel kural çok net bir şekilde İş Kanunu’nun 30’uncu maddesinde “mesleki, bedeni ve ruhi durumuna uygun” olarak verilmiş; fakat bu genel tanımın ayrıntısına girilmemiştir.
Yine aynı maddeden biliyoruz ki engelli işçi yer altı ve su altı işlerinde çalıştırılamamaktadır. Ayrıca Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmeliğin 19’uncu maddesine göre engelliler “sağlık kurulu raporunda çalıştırılamayacakları belirtilen işlerde” çalıştırılamaz.
Engelliler hangi işlerde çalıştırılabilir?
Açıkçası mevzuat metinlerimiz, bu şekilde tahdiden bir sayma yoluna gitmemiş ve tersten sonuca varmayı tercih etmiştir.
O halde denilebilir ki engelliler; yer altı ve su altı işleri ile sağlık raporlarında özel olarak çalıştırılamayacağı belirtilen işler haricinde her işte çalıştırılabilir.
SONUÇ
Engellilerin istihdamı ile ilgili iki soru birbirini kovalar:
- Engelliler hangi işlerde çalıştırılabilir?
- Engelliler hangi işlerde çalıştırılamaz?
Yasal düzenlemelerimiz ilk soruya cevap vermek yerine ikinciye cevap vermeyi tercih etmiştir. Bunun anlamı; engellinin mesleğine, bedeni ve ruhi durumuna uygun olması koşuluyla; aşağıdaki işler hariç her işte engelli çalıştırılabilir:
- Yer altı işleri
- Su altı işleri
- Engellinin sağlık raporunda “çalıştırılamayacağı” özel olarak belirtilen işler
Yukarıdaki alanların dışında, elbette bazı özel mevzuat metinlerinde engelli istihdamının mümkün olmadığı haller olabilir; fakat bizim tüm mevzuatı bu şekilde taramamız teknik olarak imkansızdır. Başkaca bir mevzuatta engelli çalıştırılamayacak bir işe rastlayan okurlarımız yazımıza yorum yazarsa, yazımızı o doğrultuda güncellemekten mutluluk duyarız.
Sosyal vakıflardan engeli maaş almaktayım % 68 engeliyim sigortalı olarak calışabilirmiyim 1594 tl engeli maaşı alıyorum
%77 engelliyim teknisyen olarak büro usta olarak çalıştığım belediyede mezhepsel nedenlerle … ve pandemide idari izin kullandığım için beni buradaki isimden şantiyeye yolladılar.Santiyede kalp damar ve tansiyon hastası olduğum halde beni soğukta yani dışarıda bekletip anjiyolu yum diyorum çimento torbası tasittiriyorlar ne yapmalıyım.Calistigim yer belediye şirketi.
Merhaba, böyle bir sorunun çözülebileceği yer ancak belediyenin kendisi olabilir. Siz yalnızca, bu nedenlere dayanrak haklı fesih yapabilirsiniz. O durumda da iddialarınızı ispat etmeniz gerekecektir.
BENCE CEZA AZ EN AZ 15 MİLYAR OLMASI LAZIM ENGELLİLERİ ZOR AĞIR ŞARTLARDA CALIŞDIRIYOR İŞVEREN EN AZ 3 KİŞİ YAPACAĞI İŞİ YAPTIRIYOR DIŞLIYOR BÜDÜN İŞ YERLERİ AYNI
Merhabalar .
Kamu kurumuna ait bir üniversitede 4 d hükümlü kadrosunda çalışmaktayım .
Çalışmış olduğum birimimde tarafıma mobbing uygulanmakta ve piskolojimi ayrıca yıpratan olumsuzluklarla karşı karşıya kalmaktayım .
4857 sayılı kanunun 30. Maddesinde ;
• Kamu işyerlerinde ise % 4 engelli ile % 2 eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçiyi
meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.
Hükmü yer al almaktadır .
Konuya istinaden sorunlarımı resmî bi üst yazıyla
Dilekçelendirsem beni beden ruh bakımdan istediğim yerde çalıştırmakla mükellefler mi ?
Veyahut benim rızam olmayan daha kötü yere verebilirler mi ?
Yine meslek kursu olarak “ön muhasebe “ eğitimi almak istiyorum .
Şayet elimde böyle bir belge olursa . Meslek durumumu ve kanunu gösterip , ön muhasebe ile alakalı bi işe kendimi aldırabilir miyim .
Teşekkürler
Merhaba, son sorunuzdan başlayayım. Elinizde hangi diploma ya da sertifika olursa olsun, işveren sizi hangi koşullarda işe almışsa, o koşullara tabi olursunuz. Alacağınız bir sertifika, mevzuatınızda buna özel bir atıf yapılmamışsa, işvereni sizin görevinizi değiştirmek zorunda bırakmaz. Diğer konu ise ne yazık ki çok soyut. O kadar soyut ki, neredeyse tamamen işverenin takdirine bırakılmış durumda. Bu nedenle, işverenle görüşerek ve diyalogla sorunlarınızı çözmeye odaklanmanız yararınıza olacaktır.