Dul ve yetim aylığı alma şartları neler?

Dul ve yetim aylığı bağlanma şartları neler?

Sigortalının vefatı halinde, belirli şartların da karşılanması durumunda, hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmektedir. Dul ve yetim aylığı olarak da bilinen bu ödeme, her halde ve şartta yapılan bir ödeme değildir. O halde, dul ve yetim aylığı bağlanma şartları nelerdir?

Ölüm tarihinde göre şartlar değişiyor

Öncelikle bu konunun bilinmesinde yarar var. Öyle ki; 5510 sayılı kanunda değişiklik yapıldığı için, sigortalının vefat tarihine göre aylık bağlanma şartları farklılaşmaktadır. 01/10/2008 tarihinden önce vefat eden sigortalılar bakımından aranan şart; bu kişinin en az 5 yıldan beri sigortalı olması ve en az 900 gün sigorta priminin bildirilmiş olmasıydı. Geriye dönük borçlanma şartları var ise(askerlik borçlanması gibi), hak sahipleri ya da sigortalı borçlanma yaparak, eksik günleri tamamlayabiliyor ve böylece 900 güne ulaşarak aylık almaya hak kazanabiliyordu.

01/10/2008 tarihinden sonra vefat eden sigortalı

Ancak 01/10/2008 tarihinde ve bu tarihten sonra vefat eden sigortalılar için dul ve yetim aylığı alma şartları değişmiştir. Bundan böyle aşağıdaki şartlar aranacaktır:

• En az 1800 gün sigorta priminin yatırılmış olması (Borçlanma yapılabilir)
• 4/a kapsamında yani ssklı işçi olarak çalışanlar için, en az 5 yıldan beri sigortalı olmak ve toplam en az 900 gün sigortasının bildirilmiş olması (Borçlanma yapılamaz.)

Dul ve yetim aylığı örnekleri

Konunun daha net anlaşılması için örneklerle açıklayalım. Birinci örneğimizde sigortalı işçi (4/a) 05/06/2009 tarihinde vefat etmiş olsun. Bu işçinin bildirilen sigortası 750 gün ve askerlik borçlanması ile kazandığı gün sayısı da 500 olsun. İkisinin toplamı 900’ü geçse de, 2008’den sonra ölen sigortalı için, borçlanma süreleri dikkate alınmadığından, bu sigortalının hak sahiplerine dul ve yetim aylığı bağlanmayacaktır.

Diğer örneğimizde 09/11/2009 tarihinde ölen sigortalı işçinin ilk sigortalılık tarihi de 26/05/2005 olsun. Bu işçinin sigorta prim sayısı da 1000 olsun. Sigortalı, 900 gün sayısını aşmış olsa da, sigorta süresi 5 yılın altında kaldığından, bu sigortalının hak sahiplerine de aylık bağlanmayacaktır.

1800 gün ile dul ve yetim aylığı alınabilir

Yukarıda, dul ve yetim aylığı bağlanmasının iki şartı olduğunu belirtmiştim. İlkini, yani 5 yıl ve 900 günü, örneklerle açıkladım. İkincisi ise 1800 gün ile maaş bağlanmasıdır.

Yukarıdaki 5 yıl ve 900 gün, ssklı işçiler için ve borçlanma yapılmadan maaş bağlanma koşullarını içermektedir. 1800 gün şartı ise hem işçileri hem bağkurlular hem de emekli sandığı mensupları için geçerlidir.

Buna göre; 01/10/2008 tarihinden sonra ölen sigortalının 1800 gün primi varsa, hak sahiplerine dul ve yetim aylığı bağlanmakta ve her hangi bir sigortalılık süresi şartı da aranmamaktadır. Üstelik bu 1800 gün için sigortalı borçlanmış olabilir ya da hak sahipleri geriye dönük borçlanma da yapabilir.

Kimlere dul ve yetim aylığı bağlanır?

Bunun için hak sahibi kavramını irdelemek gerekir. 5510 sayılı Kanuna göre hak sahibi; eş, çocuk, ana ve babayı ifade etmektedir. Bunları tek tek açıklayalım.

Sigortalın eşi hangi hallerde dul ve yetim aylığı alır?

Eş, ölüm tarihinde sigortalı ile resmi olarak evli olan kişidir. Dolayısıyla, imam nikahlı eşe dul aylığı bağlanmamaktadır.

Yetim aylığı çocuklara hangi şartlarda bağlanır?

Çocuk; sigortalının evlilik bağı içinde doğan çocuğu veya evlat edindiği kişidir. Erkek çocuk öğrenci değilse 18 yaşını doldurmamış olmalıdır. Liseye giden erkek çocuk 20 yaşını doldurmamış olmalı ve üniversiteye giden erkek çocuk ise 25 yaşını doldurmamış olmalıdır. Bu yaşlardan önce okullar bitirilirse, yetim aylıkları kesilecektir. Ancak yaşını daha doldurmamış ve eğitimine devam eden erkek çocuk evlenirse, yetim aylığı kesilmeyecektir.

Kız çocuğu ise yaşı kaç olursa olsun, eğitim durumu ne olursa olsun yetim aylığı alabilmektedir. Ancak evlenmeleri halinde yetim aylıkları kesilmektedir. Evliyken boşanan veya dul kalanlara ise maaşları tekrar bağlanmaktadır.

İster kız ister erkek çocuk olsun; en az %60 oranında engelli/malul olan çocuk söz konusu ise; bunlarda yaş, eğitim, bekarlık gibi şartlar aranmayacak ve bunlar ölene kadar yetim aylığı alabilecektir.

SONUÇ

Öncelikle şunun bilinmesi  gerekir ki; sigortalı öldüğünde, hak sahiplerine mutlaka dul ve yetim aylığı bağlanmamaktadır. Bunun bazı şartları vardır. Bu şartlar ise ölüm tarihinin 01/10/2008 tarihinden önce mi yoksa sonra mı olduğuyla ilgilidir. Şartları yukarıda ayrıntısıyla açıkladık.

Şartları taşıyan sigortalının vefat etmesi halinde de, geride bıraktığı hak sahiplerine ölüm aylığı yani dul ve yetim aylığı bağlanmaktadır.