Mevzuat metinlerinde öyle ifadeler vardır ki, hiçbir yoruma gerek duymadan anlaşılırken; bazı ifadeler ve kavramlar ise açıklanmaya muhtaç olur. İşte, 657 sayılı Kanun’da yer alan “devlet memurunun vakarı” kavramının da izah edilmesi gerekir. Peki, ama devlet memurunun vakarı nedir ve memurun vakarına yakışmayan davranışlar nelerdir?
Devlet memurunun vakarına yakışmayan tutum ve davranışlar
Bu ifadenin önemi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125’inci maddesinden ileri gelir. Bu maddeye göre; Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak, disiplin cezalarından uyarma cezasını gerektirir.
Vakar nedir?
Sizin de gördüğünüz üzere; uyarma cezasını gerektiren fiil net şekilde anlaşılmakla birlikte; vakar kavramının özellikle açıklanması gerekir; çünkü vakarın ne anlama geldiğini bilmeden, devlet memurunun vakarını doğru tanımlamak mümkün olmayacaktır.
Türk Dil Kurumu’na göre vakar Arapça kökenli bir kelime olup “AĞIRBAŞLILIK” anlamına gelir. Bu tanımlama ise bizi ikinci bir soruya götürür.
Ağırbaşlı memur nasıl olur?
Öyle ya; madem memurun vakarına uygun hareket etmesi gerekiyor, nasıl ağırbaşlı olunacağı sorusunun da cevabının bulunması icap eder.
Yine TDK’ya göre ağırbaşlı; davranışları ölçülü, olgun, ağır ve ciddi kimse demektir.
Devlet memuru vakarı ne demek?
Memurun vakarlı olması; davranışlarında ağır, ölçülü, ciddi ve olgun olması demektir. Tanımı yapabilmiş olsak bile, halen somutlaştıramadığımızı söylemeliyim.
Aslında memurun vakarı kavramını herkes için aynı olacak şekilde somutlaştırmak da mümkün değildir. Bu tamamen zamana, mekâna ve olaya göre değişecek bir durumdur.
Her somut olay kendi içinde değerlendirilmeli ve objektif ölçülerle ele alınmalı, bunun sonucunda fiilin memuriyet vakarına uygun olup olmadığı sonucuna varılmalıdır.
Yine de kanaat hâsıl olması bakımından, Danıştay kararlarında geçen memuriyet vakarı örneklerini aşağıda görebilirsiniz:
- Memurun sosyal paylaşımlarında, bir siyasi parti hakkında ağır ithamlarda bulunması memurun vakarına uygun olmayan bir davranış olarak görülmüştür (12. Daire, 2017/5554 K.).
- Bir memurun başka bir memura attığı rahatsız edici kısa mesajlar, memurun vakarına uygun olmayan davranış olarak görülmüştür (12. Daire, 2019/5694 K.).
Devlet memuru vakarına uymama cezası
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125/1-A-e maddesine göre “Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak” fiili uyarma cezasını gerektirir.
Fakat şimdiye kadar izah ettiklerimden ortaya çıkmış olmalıdır ki; bu fiil somut ve objektif olarak ortaya koyulması zor bir fiil olduğu için, genelde ve adeta bir “torba fiil” gibi kullanılmaktadır. Yani diğer fiillere sokulamayan ve daha soyut eylemler söz konusu olduğunda, “memurun vakarı” kavramı devreye sokularak memura uyarma cezası verildiği görülür.
SONUÇ
Devlet memurunun vakarına yakışmayan tutum ve davranışların listesini arıyorsanız, bu aramayı hemen sonlandırmanızı tavsiye ederim.
Çünkü ne 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda ne başkaca bir mevzuat metninde “memurun vakarı” kavramı açıklanmış ve örneklendirilmiştir.
Dolayısıyla her somut olay kendi için değerlendirilmeli ve gerçekleşen fiilin, memurun davranışlarında olgun, ciddi, ölçülü ve ağır olması kuralıyla çelişip çelişmediği tetkik edilmelidir. Ancak bundan sonra, somut ve objektif gerekçelerle, memurun vakarına yakışmayan davranıştan bahsetmek mümkün olabilecektir.
