İşverenin borçları nelerdir?
İşçi ile işveren arasında düzenlenen iş sözleşmesinin doğurduğu bazı borçlar vardır. Bu borçların başında da işçi için iş görme borcu, işveren ise ücret ödeme borcu gelmektedir. İşverenin kanundan kaynaklanan bütün borçlarını bu yazıda açıklamaya çalışacağım.
Ücret ödeme borcu
İşverenin, işçiye sözleşmede veya toplu iş sözleşmesinde belirlenmiş olan; sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde ise, asgari ücretten az olmamak kaydıyla emsal ücreti ödemekle yükümlü olmasıdır.
İş araç ve malzemelerini sağlama
Aksine anlaşma veya yerel adet olmadıkça, işverenin işçiye iş için gerekli olan araçları ve malzemeleri sağlamakla yükümlü olmasıdır.
İşçi işverenle anlaşarak kendi araç veya malzemesini işin görülmesi için kullanırsa, aksi anlaşmada olmadıkça veya yerel bir adet bulunmadıkça işverenin, bunun karşılığında işçiye uygun bir karşılık ödemekle yükümlü olmasıdır.
Giderlerin karşılanması
İşverenin, işin yerine getirilmesinin gerektirdiği her türlü harcama ile işçiyi işyeri dışında çalıştırdığı durumlarda, geçimi için zorunlu olan harcamaları da ayrıca ödemekle yükümlü olmasıdır.
Yazılı olarak yapılmış bir iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde, bizzat işçi tarafından karşılanması öngörülen harcamaların, işçiye götürü olarak günlük, haftalık veya aylık şeklinde ödenmesi öngörülebilir. Ancak bu ödemenin, zorunlu harcamaları karşılayacak miktardan az olmaması gerekir. Yapılan zorunlu harcamaların kısmen ya da tamamen işçi tarafından ve bizzat karşılanmasına ilişkin anlaşmalar ise geçersizdir.
İşçinin kişiliğinin korunması
İşverenin, işçinin kişiliğini korumakla, saygı göstermekle ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun düzeni sağlamakla, işçilerin psikolojik ve cinsel tacize maruz kalmamaları ve bu tür tacizlere uğramış olan işçilerin daha fazla zarar görmemeleri için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olmasıdır.
İşveren ayrıca, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gereken her türlü tedbiri almak, araç ve gereçleri eksiksiz bulundurmakla yükümlüdür.
Ceza koşulunun tek taraflı olmaması ve ibra şartları
İş sözleşmelerine sadece işçinin aleyhine ceza koşulu koyulmamasını ve konulan bu tür ceza koşulu geçersiz olacağını ifade eder.
Ayrıca ibranamenin yazılı olması, ibraname tarihi ile sözleşmenin sona ermesi arasında en az 1 aylık sürenin geçmiş olması, ibraya konu alacağın türünün ve tutarının açıkça belirtilmesi, ödemenin eksiksiz ve banka kanalıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibranameler kesin olarak hükümsüz kabul edilecektir.
Tatil ve izinleri kullandırma
İş Kanununun işçiye getirdiği yıllık ücretli izin, hafta tatili, genel tatil ve benzeri dinlenme haklarının işçiye kullandırılmasını ve bunlara dair uygulamaların İş Kanununa uygun düzenlenmesini ifade etmektedir.
Hizmet belgesi verme
İşverenin, işçinin istemesi üzerine, işin türünü ve süresini içeren bir hizmet belgesi vermekle yükümlü olmasıdır. İşçinin açıkça istemesi halinde, hizmet belgesinde onun işinin yerine getirmedeki becerisi ile tutum ve davranışları da belirtilmek zorundadır.
SONUÇ
İşçi ile işveren arasındaki ilişkinin doğurduğu temel borçlar, iş görme borcu ile ücret ödeme borcu olsa da; bunlardan ibaret değildir. Hem işçinin hem de işverenin uyması gereken kurallar İş Kanunuyla belirlenirken, bunların karşılıklı sorumlulukları Türk Borçlar Kanunuyla tespit edilmiştir. Bu borçları yerine getirmemenin doğal sonucu ise, karşı tarafın iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi olacaktır.
