Bedelli askerlik yapan işçi kıdem tazminatı alır mı?

Bedelli askerlik yapan kıdem tazminatı alır mı?

Kıdem tazminatı alınmasının bazı şartlara bağlı olduğu bilinmektedir. Bu şartlarda birisi de askerlik görevini yapmak için işten ayrılmış olmaktır. O halde bedelli askerlik yapacak olan işçi kıdem tazminatını alabilir mi?

Kıdem tazminatı hakkında

Kıdem tazminatı almanın iki temel şartı vardır. Bunlar; işçinin o işyerindeki kıdeminin en az 1 yıl olması ve iş sözleşmesinin belirli hallerde sona ermiş olmasıdır. Bu belirli hallerin neler olduğunu daha önce açıklamıştım. Askerlik nedeniyle işten ayrılma da kıdem tazminatının hak edildiği hallerden birisidir.

Askerlik nedeniyle işten ayrılma

İşçinin ortada haklı bir nedeni yokken ya da emekli olmadan istifa ederek kıdem tazminatı alması kural olarak mümkün olmamakla birlikte; bunun 3 istisnası vardır. Bu istisnalardan birisi de işçinin askerlik görevini yapmak için istifa etmesidir. Bu durumda işçiye kıdem tazminatının derhal ödenmesi gerekmektedir.

Bedelli askerlik yapan da kıdem tazminatı alır mı?

Bu sorunun cevabı hem evet hem de hayırdır. Çünkü bedelli askerliğin niteliğine göre cevap değişecektir. Eğer 2011 ve 2014 yıllarında çıkan son iki bedelli askerlik uygulamasını dikkate alırsak, işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekmemektedir. Ancak bunlardan önceki bedelli askerlik uygulamalarına baktığımızda, bu işçilere kıdem tazminatı ödenmesi gerektiğini söyleyebiliriz.

Aradaki fark, işçinin askerlik görevini yapmak için işyerinden ayrılmasının gerekip gerekmemesinden kaynaklanmaktadır. Önceki bedelli askerlik uygulamalarında, bedelli askerlik ücretini yatıranlar buna rağmen askere alınmakta ve en azından 21 gün eğitimi tabi tutulmaktaydı. Ancak son iki uygulamada bu yöntemden vazgeçilmiş ve bedelli askerlik ücretini yatıranlar hiçbir şekilde askere alınmamıştır.

1475 sayılı eski İş Kanununun halen yürürlükte olan 14üncü maddesine göre; işçinin iş sözleşmesinin muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla FESHEDİLMESİ halinde, işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir. Görüleceği üzere kanun koyucu, iş sözleşmesinin feshedilmesini ön şart olarak koymuştur. Oysa, günümüz bedelli askerlik uygulamasında işçi askere hiç alınmamakta ve işyerinden ayrılmasını gerektirecek bir durum meydana gelmemektedir.

SONUÇ

Bedelli askerlik yapan işçi için peşinen, kıdem tazminatı alabileceğini ya da alamayacağını söylememiz mümkün değildir. Bedelli askerliğin niteliğine bakmamız gerekir.

Eğer bedelli askerlik uygulamasında, işçi en az 1 gün bile olsa askere de alınıyorsa; bu işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır.

Ancak bedelli askerlik uygulamasında, 2011 ve 2014 yıllarındaki son iki uygulamada olduğu gibi, işçi askere hiç alınmıyorsa; bu durumda işçi kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır.

Not: 2018 yılı bedelli askerlik uygulamasında, şu anda konuşulduğu gibi 28 günlük askerlik söz konusu olursa, bedelli askerlik yapan işçiye kıdem tazminatının ödenmesi gerekecektir.

Not2: 03/08/2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7146 sayılı kanun ile bedelli askerlik ayrıntıları belli oldu ve bu kişilerin 21 gün temel askerlik eğitimine alınmaları öngörüldü. Ayrıca yine kanunun 2nci maddesine göre “Bu madde hükümlerinden yararlananların temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılacağı” hüküm altına alındı.

O halde burada şöyle bir sonuç çıkarabiliriz:

• İşçi ücretsiz izinli sayılması için, bedelli askerlik yapacağına dair beyanını da içeren bir dilekçeyi işverene vermelidir.
• İşveren bunu kabul etmek durumundadır. Etmezse işçinin önünde tek bir yok kalmaktadır.
• Bu da işçinin bu yazıda anlatıldığı üzere askere gitmesi ve işverenden kıdem tazminatını talep etmesidir. Ayrıca dönüşte de şu yazıda belirttiğimiz üzere (mustafabaysal.com/askerlik-donusu-ise-baslama) işe tekrar alınmak için işverene başvurma hakkına sahip olacaktır.
• Peki işçi ücretsiz izne ayrılmaktansa, bedelli askerlik vesilesiyle kıdem tazminatı almak isteyebilir mi? Bir yandan 7146 sayılı kanunda getirilen ücretsiz izin hakkı, bir yandan da 1475 sayılı kanunda öngörülen kıdem tazminatı talep etme hakkı vardır. Bu durumda ne olur? Kanaatimce işçinin dilediğini seçme hakkı olsa gerek. Yine de bu benim kişisel düşüncemdir ve en doğrusunun işverenle diyalog halinde çözüm bulmak olacağını düşünüyorum.
• Bedelli askerlik için ücretsiz izin dilekçesi örneğini buradan görüntüleyebilir ve indirebilirsiniz: https://drive.google.com/open?id=1dE3k-kMt7tfRni04AswBCOurnLeB0jTN