Aralıklı / Fasılalı çalışmada yıllık izin süresinin hesabı

Aralıklı çalışmada yıllık izin hesabı

Yıllık izin, İş Kanununun işçi için öngördüğü en önemli haklardan birisidir. Onu bu kadar önemli yapan ise, vazgeçilmez oluşudur. İşçinin yıllık ücretli iznini mutlak surette kullanması gerekir. Yıllık izin süresi ise işçinin kıdemine göre belirlenir. Ancak bazen işçi bir işyerinden ayrıldıktan sonra o işyerine tekrar dönebilmekte ve dolayısıyla o işyerinde fasılalı olarak çalışabilmektedir. Aralıklı çalışmanın gündeme geldiği bu durumda, işçinin yıllık izin süresine esas kıdemi nasıl hesaplanmalıdır?

Yıllık ücretli izin süreleri

Yıllık izin süresi hesaplanırken, işçinin o işyerinde ya da aynı işveren bünyesinde yaptığı çalışmalar dikkate alınmaktadır. Buna göre; işyerindeki kıdemi 1-5 yıl arasında olan işçiye en az 14 gün, 5-15 yıl arasında kıdemi olan işçiye en az 20 gün ve 15 yıldan fazla kıdemi olan işçiye en az 26 gün izin verilmesi gerekir. Bu süreler iş günü olarak belirlenmiştir. Görüldüğü gibi; işçinin izin süresi, kıdemiyle doğru orantılı olarak artmaktadır.

Aralıklı çalışma ne anlama gelir?

Aralıklı ya da fasılalı çalışma en basit tanımıyla, işçinin bir işyerinde ara vererek ve birden fazla dönem çalışmış olmasıdır. Bu durumda işçi işyerinde çalışmış, işten ayrılmış ve sonra tekrar işe başlamıştır. Hatta bu giriş çıkışlar birden fazla defa da olmuş olabilir. Örneğin işçi, B işyerinde 2002-2005, 2007-2009 ve 2012-2013 yılları arasında çalışmış olabilir. Böylece bu işçinin, bu işyerinde fasılalı çalışması olduğunu söyleyebiliriz.

Eski dönemler yıllık izin hesabına dahil edilir mi?

Bir Yargıtay kararında şöyle denilmektedir: “Bu durumda, işçinin daha önce aynı işverenin bir ya da değişik işyerlerinde geçen hizmetlerinin yıllık izne hak kazanma ve izin süreleri hesabı yönlerinden dikkate alınması gerekir. Kamu kurum ve kuruluşlarında geçen hizmetlerin de aynı gerekçeyle izin hesabı yönünden birleştirilmesi zorunludur. Bununla birlikte, işçiye önceki feshe bağlı olarak kullanmadığı izin ücretleri tam olarak ödenmişse, bu dönemin sonraki çalışma sürelerine eklenerek izin hesabı mümkün değildir.” (Yargıtay 9 Hukuk, 2009/38847 E.)

“… Bu durumda, işçinin daha önce aynı işverenin bir ya da değişik işyerlerinde geçen hizmetlerinin yıllık izne hak kazanma ve izin süreleri hesabı yönlerinden dikkate alınması gerekir. Bununla birlikte, işçiye önceki feshe bağlı olarak kullanmadığı izin ücretleri tam olarak ödenmişse, bu dönemin sonraki çalışma sürelerine eklenerek izin hesabı mümkün değildir. Önceki çalışma döneminde izin kullandırılmak veya fesihte karşılığı ödenmek suretiyle tasfiye edilmeyen çalışma süreleri, aynı işverenin bir ya da değişik işyerlerindeki çalışmalara eklenir…” (Yargıtay 9 Hukuk, 2020/19396 K.).

Yukarıdaki Yargıtay kararları oldukça açıktır. Zaten İş Kanununun 54üncü maddesinde “Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır.” denilmektedir.

Burada dikkat edilmesi gerek husus; işçinin daha önceki işten ayrılma sürecinde kullanmadığı yıllık izinlerin ücretini almış olması halinde, bu dönemin bir sonraki döneme eklenmesinin mümkün olmadığıdır.

FARKLI bir Yargıtay kararı: Açıkçası Yargıtay kararları arasındaki farklılıkların hızına ulaşmak mümkün değil. Aşağıdaki karar ise, hemen yukarıda bahsettiğim kuralın tam tersini söylüyor:

“… Somut uyuşmazlıkta; davacının davalı işyerinde 01.06.1980-30.08.1980 tarihleri arasında 2 ay 29 gün, 08.07.1988-31.03.2007 tarihleri arasında 18 yıl 8 ay 23 gün ve 19.06.2007-13.12.2011 tarihleri arasında 4 yıl 5 ay 24 gün olmak üzere üç dönem halinde çalıştığı konusunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. Davacının önceki çalışmalarında hak etmiş olduğu yıllık izin sürelerinin kullandırılmış veya karşılığı ücretin ödenmiş olması önemli olmaksızın, davacının üçüncü döneme ilişkin yıllık ücretli izin süresi belirlenirken davacının ilk iki döneme ilişkin kıdem sürelerinin de dikkate alınması gerekmekte olup, önceki dönemin tasfiye olduğu, davacının yeni bir iş sözleşmesi ile çalışmaya başladığı ve 4 tam yıl olan bu döneme ilişkin hizmet süresine göre talep edebileceği yıllık izin hakkı kalmadığı gerekçesiyle yıllık izin ücret alacaklarının reddi hatalı bulunup, bozmayı gerektirmiştir…” (9 Hukuk, 2020/14939 K.).

Eski dönem zamanaşımına uğrar mı?

Yukarıda da belirtildiği gibi, işçinin eski/yeni tüm kıdemleri toplanarak, yıllık izin süresi hesaplanmaktadır. Peki ama işten ayrılan işçi yıllık izin ücretini almak için dava açarsa, zamanaşımı bakımından ne olur? Diyelim ki işçinin ilk çalışma dönemi 2008-2010 ve sonraki dönemi ise 2012-2017 olsun. Bu işçi 2017 yılında dava açsa ve kullanmadığı yıllık izin ücretlerini talep etse, ilk dönemin izin ücretleri 5 yıllık zamanaşımına uğramış olur mu?

Bu konuda son yıllardaki Yargıtay kararlarına göre, eski dönem hiçbir şekilde zamanaşımına uğramayacaktır. Öncesinde Yargıtay farklı düşünüyor ve önceki dönemlerin 5 yıllık zamanaşımına tabi olduğunu söylüyordu. Konunun daha iyi anlaşılması için aşağıya iki adet Yargıtay kararı ekliyorum. Bunların ilki 2013 tarihli ve aralıklı çalışmanın 5 yıllık zamanaşımına tabi olduğu görüşünde. İkincisi ise daha yeni, 2017 tarihli ve aralıklı çalışmalarda yıllık izin ücretinin ASLA zamanaşımına uğramayacağını belirtiyor. İkinci görüşü esas almak daha doğru olacaktır.

Aralıklı çalışmada zamanaşımının uygulanacağına dair eski Yargıtay kararı: “Somut olayda, davalı vekili süresi içinde verdiği cevap dilekçesinde zamanaşımı savunmasında bulunmuştur. Davacının davalı işyerinde ilk olarak 1.2.1998-28.2.2003 tarihleri arasında çalıştığı, sonra işyerinden ayrıldığı, 9 ay sonra 04.12.2003 tarihinde ikinci kez işe girip çalışmasına 08.03.2010 tarihini kadar devam ettiği sabitttir. İş akdinin işyerinden ayrılma nedeniyle kesintiye uğradığı ve ilk dönem için zamanaşımı süresinin fesih tarihi olan 28.03.2003 tarihinden itibaren 5 yıl olduğu, davanın ise 16.03.2010 tarihinde açılmış olması nedeniyle 01.02.1998-28.02.2003 tarihleri arasındaki ilk dönem yönünden yıllık izin ücreti alacağının zamanaşımına uğradığı anlaşılmaktadır. Buna rağmen mahkemece ilk dönemi de yıllık izin süresinin hesabına katarak alacak hesabı yapan hatalı bilirkişi raporunu hükme esas alarak kabul kararı verilmesi hatalı olup bozma nedenidir.” (7 Hukuk, 2013/3864 E.)

Aralıklı çalışmada zamanaşımının işlemeyeceğini belirten yeni Yargıtay kararı: “Yine, önceki çalışılan sürede bir yılı doldurmadığı için izne hak kazanılmayan süreler de, işçinin aynı işverene ait işyeri ya da işyerlerindeki sonraki çalışmalarına eklenerek yıllık izin hakkı belirlenmelidir. Yıllık izin, ÖZDE bir dinlenme hakkı olup, aralıklı çalışmalarda önceki dönem zamanaşımına UĞRAMAZ. ” (22 Hukuk, 2017/30402 K.)

SONUÇ

Yıllık izin süresi, işçinin aynı işveren bünyesinde yaptığı çalışmaların hesaplanmasıyla bulunmaktadır. İşçinin kıdemi ne kadar çok olursa, yıllık ücretli izni de o kadar artmaktadır. Aynı işveren bünyesinde fasılalı çalışması olan işçinin, bütün çalışma dönemlerindeki süreleri toplanmalı ve işçinin yıllık izne esas kıdemi bulunmalıdır.

Ancak işçinin daha önceki çalışması sona ererken, işçiye kullanmadığı yıllık izinlerine ait ücretler ödenmişse; bu dönem artık toplam sürenin hesabında dikkate alınmamalıdır.

Aralıklı çalışmada kıdem tazminatı hesabının nasıl olması gerektiğini öğrenmek için buraya tıklayabilirsiniz.

Yıllık izin ücretinde zamanaşımı sürelerini merak ediyorsanız, bu yazımız sizin için yararlı olacaktır.