Anlaşmalı işten ayrılma kavramı iki türlü anlaşılabilir. Bu iki farklı anlamanın birbirinden farklı sonuçları olacaktır. İşçinin işverenle anlaşarak işten ayrılmasının sonuçlarına birlikte göz atalım: Anlaşmalı işten ayrılma sonucunda tazminat alınır mı?
Anlaşmalı işten ayrılma
Anlaşmalı işten ayrılma denilince akla iki ihtimal gelebilir ve ihtimallere göre farklı sonuçlar gündeme gelir:
- İşçinin istifa etmesi
- İşçinin işverenle uzlaşarak ikâle ile ayrılması
Bu iki durumun çok farklı muhtemel sonuçları olur.
Anlaşmalı ayrılmanın istifa şeklinde olması
Anlaşmalı işten ayrılmadan kastedilen işçinin istifa etmesi ve işverenin bu hususu anlayışla karşılaması ise bunun işçi bakımından bazı sonuçları olacaktır:
- İşçi ihbar süresi kadar daha çalışmak zorundadır.
- İhbar süresini çalışmazsa, işveren işçiden ihbar tazminatı talep edebilir.
- İşçi kıdem tazminatı hakkını yitirir.
- İşçi işsizlik maaşı alma hakkını yitirir.
Göreceğiniz üzere işçinin istifa etmesinin işçi bakımından olumsuz birçok sonucu vardır.
Anlaşmalı ayrılmanın ikale şeklinde olması
İkale, işçi ve işverenin karşılıklı anlaşarak iş akdini sona erdirmesidir. İkalenin en belirgin özelliği; işçiden bu talebin gelebileceği gibi, işverenden de ikale talebinin gelebilmesidir.
Taraflar uzlaşırsa, ikale sözleşmesi imzalar ve iki taraf da bazı kazanımlar elde eder. Bu kazanımların yanında, elbette tarafların verdiği tavizler ve yitirdiği haklar da olur.
İşçi bakımından ikalenin sonuçları şöyle özetlenebilir:
- İşçi, uzlaşarak belirlenecek bir ikale tazminatı alır.
- İşçi işe iade başvurusu yapamaz.
- İşçi işsizlik maaşı alamaz.
Anlaşılacağı üzere; ikalenin sonucu istifaya benzese de özellikle ihbar süresinde çalışma yükümlülüğü ortadan kaldırması ve kıdem tazminatı adında olmasa bile, belki ondan daha yüksek miktarda bir ikale tazminatı alma imkanı verdiği için, ikale istifadan daha tercih edilir bir işten ayrılma yöntemi olacaktır.
Kıdem tazminatı alma
Eğer işçinin derdi ve niyeti kıdem tazminatı almak ise ve illa işten anlaşarak ayrılmak istiyorsa, bunun çok zor olduğunu işçinin bilmesi gerekir.
Çünkü kıdem tazminatı alma şartları iş Kanunu’nda net şekilde belirtilmiş olup işçinin istifa etmesi ya da ikale ile işten ayrılması gibi durumlar, kesinlikle işçinin kıdem tazminatı hak ettiği durumlardan değildir.
Kıdem tazminatı alarak işten ayrılmak isteyen işçi, kıdem tazminatı alacak şekilde iş akdini sona erdirmenin bir yolunu aramalıdır. Bunların neler olduğunu daha önce yazmıştım: https://mustafabaysal.com/isyerinden-tazminat-alarak-nasil-cikilir/
SONUÇ
Anlaşmalı işten ayrılma sonucunda tazminat almak hem mümkündür hem değildir. Eğer anlaşmalı işten ayrılmadan kasıt istifa etmek ise, istifa eden işçi kıdem tazminatı alamaz.
Eğer anlaşmalı işten ayrılmaktan kasıt ikale ise, işçi yine kıdem tazminatı alamaz; ancak ikale tazminatı alabilir.
İşçilerin şunu bilmesi gerekir ki; hem işten kendi isteğiyle ayrılmak hem de kıdem tazminatı almak mümkün değildir. Elbette vicdanlı ve iyiniyetli bir işveren, işten kendi isteğiyle ayrılan işçiye de kıdem tazminatı ödeyebilir, bunun önünde bir engel yoktur.
Fakat kıdem tazminatı almak isteyen işçi; kıdem tazminatı hak edecek şekilde iş akdini sona erdirmelidir. Bunun yolu da askerlik, emeklilik, evlilik gibi özel durumlar haricinde, haklı nedenle fesihten geçer: https://mustafabaysal.com/9-maddede-iscinin-hakli-nedenle-fesih-sebepleri/
Anlaşmalı işten ayrılma ile ilgili sık sorulan sorular:
Anlaşmalı işten ayrılan işsizlik maaşı alabilir mi?
İster istifa etmek suretiyle ve ister ikale yoluyla olsun, anlaşmalı işten ayrılan işçinin işsizlik maaşı alma hakkı bulunmaz.
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçini hakları neler?
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçinin haklarından ziyade yükümlülüğü vardır. Yani bu işçi kıdem tazminatı alamayacağı, işsizlik maaşı hak edemeyeceği gibi ihbar süresini de bilahare çalışmak zorundadır.
